كليدواژه :
كتاب جامع هيئت , مدلهاي غيربطلميوسي , نصيرالدين طوسي , آثار نجومي فارسي , اختيارات مظفري , نهايه الإدراك في درايه الأفلاك , قطبالدين شيرازي
چكيده فارسي :
اختيارات مظفري را ميتوان جامعترين كتاب هيئت به زبان فارسي دانست. قطبالدين شيرازي اين اثر را تنها چهار ماه پس از اتمام تأليف نهايه الإدراك در سال 680ق تأليف و به يكي از حاكمان قسطموني (كاستاموني) تقديم كرده است. با اينكه بخشي از اين كتاب ترجمۀ نهايه الإدراك از زبان عربي به فارسي است، ولي از لحاظ تبويب و عرضۀ مطالب، بهويژه هيئتهاي غيربطلميوسي، با آن متفاوت است. متن اختيارات در بسياري از عبارات خاص تحت تأثير ساختار زبان عربي است، ولي از جهات ديگر هويت فارسي خود را حفظ كرده است. بر اساس مقدمۀ كتاب، عبارت «اختيارات» در نام اين كتاب برگرفته از اسامي كتب تنجيمي نيست، بلكه منظور اختيارها يا انتخابهاي جديد نويسنده براي حل اشكالات هيئتهاي بطلميوسي سيارات است. دربارۀ نوع رابطۀ قطبالدين شيرازي و نصيرالدين طوسي در نهايه و اختيارات شواهد جديدي ميتوان يافت كه درك دقيقتري در اين باره به دست ميدهد.