بررسي عملكرد و صفات كيفي برخي از ژنوتيپ‌هاي برنج (Oryza sativa L.)

ﮐﯿﻔﯿﺖ داﻧﻪ در ﺑﺮﻧﺞ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺟﻬﺖ ﺑﺎزارﭘﺴﻨﺪي و ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد. هدف از اين مطالعه بررسي كيفيت ژنوتيپ ‌هاي مختلف برنج در محيط‌ هاي متفاوت و شناسايي ژنوتيپ‌ ها با كيفيت مطلوب بود. در اين آزمايش، صفات كيفي 16 ژنوتيپ برنج، شش لاين در دست معرفي، 8 ژنوتيپ والديني و دو ژنوتيپ به عنوان شاهد در دو منطقه آمل و ساري بررسي شد. صفات عملكرد دانه و برخي صفات كيفي برنج شامل راندمان تبديل، درصد برنج كامل، درصد برنج خرد، طول دانه قبل از پخت، عرض دانه قبل از پخت، طول دانه پس از پخت، نسبت طويل شدن دانه پس از پخت، مقدار آميلوز، قوام ژل و درجه حرارت ژلاتينه شدن مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس ساده حاكي از وجود تفاوت معني داري در بين ژنوتيپ ها براي تمامي صفات در هر دو مكان بود. تجزيه واريانس مركب پس از اطمينان از يكنواختي واريانس هاي خطا انجام شد. نتايج اثر معني دار ژنوتيپ ها را نشان داد كه بيانگر تفاوت ژنتيكي در بين ژنوتيپ هاي مختلف مي باشد. همچنين نتايج ژنوتيپ در محيط هاي مختلف نيز معني دار بود. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه اكثر ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از نظر مقدار آميلوز در حد متوسط، درجه حرارت ژلاتينه شدن پايين و دامنه قوام ژل بين 70-40 داشتند. اكثر صفات كيفي با عملكرد همبستگي منفي و غيرمعني داري نشان دادند. در مجموع بررسي نتايج اين آزمايش نشان داد كه لاين2، (سپيدرود/ (IR58025A) كيفيت بالاتري نسبت به ساير لاين ها داشت زيرا داراي مقدار آميلوز متوسط (22 درصد)، دماي ژلاتينه شدن متوسط (با نمره 3) و قوام ژل بالا (71/5 ميلي‌متر) بر اساس ميانگين دو منطقه بود. اين در حالي است كه اين لاين در مقايسه با ساير لاين هاي مورد بررسي در اين آزمايش براساس ميانگين دو منطقه كمترين عملكرد (3925 كيلوگرم در هكتار) را دارا بود.