ارزيابي ميانگين عملكرد و پايداري ژنوتيپ‌هاي عدس با تركيب ويژگي‌هاي روش‌هاي AMMI و BLUP

در اين پژوهش، 12 ژنوتيپ پيشرفته عدس به‌‌همراه ارقام شاهد كيميا و گچساران به مدت سه سال زراعي (92-1389) در مناطق گچساران، گنبد، خرم‌آباد و مغان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت ‌شدند. آزمون نسبت درست‌نمايي (LRT) نشان ‌داد كه برهمكنش ژنوتيپ در محيط بر عملكرد دانه معني‌دار بود و از‌ اين‌رو تجزيه مقادير منفرد (SVD) بر روي ماتريس بهترين پيش‌بيني‌هاي نااُريب خطي (BLUPها) از برهمكنش‌هاي ژنوتيپ در محيط، براي ارزيابي پايداري ژنوتيپ‌ها انجام شد. نمودار گرمايي مبيّن تنوع عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها در محيط‌هاي مختلف بود. همچنين نمودار موزائيكي نشان داد كه سهم مجموع مربعات ژنوتيپ (G) و برهمكنش ژنوتيپ در محيط (GE) در مجموع مربعات كل (TSS) به‌ترتيب 17/53درصد و 82/47درصد بود. آزمون اسكريت نشان ‌داد كه پنج مؤلفه اصلي اول سهم قابل توجهي در توجيه ماتريس GEI حاصل از BLUP داشتند، به‌طوري‌كه مؤلفه اصلي اول و دوم به‌ترتيب فقط 32/28درصد و 26/95درصد از تغييرات GEI را توجيه مي‌كردند. باي‌پلات اولين مؤلفه اصلي محيط در برابر عملكرد اسمي نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي 8، 4، 3، 14 و 7 با توجه به كمترين نمره‌هاي مؤلفه اصلي اول، سهم ناچيزي در برهمكنش ژنوتيپ در محيط داشتند و از پايداري بيشتري برخوردار بودند. باي‌پلات عملكرد دانه در برابر ميانگين وزني نمرات مطلق (WAASB)، ژنوتيپ‌ها را در چهار ناحيه جاي داد، به‌طوري‌كه ژنوتيپ‌هاي 4، 6، 8، 9، 10 و 12 در ناحيه چهارم به‌دليل بزرگي متغير پاسخ (داشتن عملكرد بالا) و پايداري بالا (مقادير پايين WAASB)، بسيار پرمحصول و پايدار بودند. شناسايي ژنوتيپ‌ها با معيار WAASBY (ميانگين وزني پايداري WAASB و عملكرد دانه) نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي 4، 6، 8 و 9 پرمحصول و پايدار بودند و مي‌توانند نامزد معرفي ارقام جديد باشند.