شفق اهورايي اهريمني اسفنديار تحليل داستان رستم و اسفنديار در شاهنامه فردوسي

جنگ بين خصلت هاي اهورايي و اهريمني و دو بني بودن قهرمانان خير و شر در داستان هاي مختلف شاهنامه همواره مورد نظر پژوهندگان بوده است. اما آنچه مايۀ شگفتي است اين است كه اين بار اين دوگانگي بيشتر در سوابق و گفتار و كردار يك قهرمان تجلي يافته است، بطوريكه نمي‌شود او را اهورايي مطلق ناميد و نه او را اهريمني و دوزخي و بدرگ مطلق قلمداد كرد بلكه نوعي كشاكش و ستيز در گفتار و كردار يك پرسوناژ به نام اسفنديار در اين داستان به چشم مي‌خورد. در اين جستار طولي سعي وافر پژوهنده با روش توصيفي و تحليلي و تفسيري و كتابخانه‌اي بر آن بوده است كه آيا او سمبل راستي و اهورايي است؟ يا او نماد اهريمني است؟ در هيچ كدام از اين مواضع نمي‌شود به ضرس قاطع نظر داد اين داستان به سبك رآليستي از يك واقعه‌ي تاريخي حماسي قبل از تاريخ نوشته شده است كه قهرمان آن به طور ناآگاهانه‌اي در يك تلقي غلط به دين باوري زمانۀ  خود دال بر پيرو راستين  پيامبر (زرتشت) بودن پدرش گشتاسب دچار و گرفتار شده است در نتيجه درخواست‌هاي چند لايه رستم با او حاصلي مطلوب در برقراري صلح ندارند بجز جنگ نا خواسته و اين موضع اسفنديار تا اواخر داستان دال بر اصرار بر صلح رستم و ابرام بر جنگ اسفنديار تا برقراري جنگ ادامه دارد. ويژگي‌هاي اسفنديار هم در سياهه نمودن كارهايي كه كرده است و در رجز خواني‌ها خود او به آنها اشاره مي‌كند كه آن اعمال در طول داستان توسط پشوتن و سيمرغ و زال و رستم هم تأييد مي‌شوند. روش تحقيق در اين پژوهش، توصيفي – تحليلي است.