عنوان مقاله :
تبيين عليت در نظام فلسفي سينوي و صدرايي
عنوان به زبان ديگر :
Explaining causality in the Sino and Sadrai philosophical systems
پديد آورندگان :
سپهوند, آذر دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم - گروه فلسفه و كلام اسلامي , ايراندوست, محمدحسين دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم - گروه فلسفه و كلام اسلامي , عليخاني, اسماعيل مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران
كليدواژه :
عليت و معلوليت , ملاصدرا و ابن سينا , نظام فلسفي , نظام فلسفي سينوي و صدرايي
چكيده فارسي :
مسئله عليت يكي از مهم‌ترين مسائل فلسفي است كه بدون فهم آن درك جهان هستي ممكن نيست. اساساً هر نوع بحث، سخن و تجربه‌اي مبتني بر فهم عليت و پذيرش آن است. مسئله عليت از جهات مختلف مورد توجه قرارگرفته است..فيلسوفان جديد غرب مانند هيوم و كانت اين موضوع را از نظرگاه معرفت‌شناسي و فيلسوفان مسلمان از حيث وجودشناسي مورد بررسي قرار داده‌اند. اين مقاله سعي بر آن دارد كه، با نظر به عليّت تحليلي، چيستي و كاربردهاي آن را در فلسفۀ اسلامي و خصوصاً از ديدگاه ابن سينا و ملاصدرا مورد توجه قرار دهد. نتايج نشان داد كه سنخيت علت و معلول دو معني حداقلي و حداكثري دارد. معناي حداقلي بر مبناي نظام‌هاي فلسفي قبل از حكمت متعاليه تبيين مي‌شود، اما معناي حداكثري با توجه به مباني خاص حكمت متعاليه چون اصالت وجود و تشكيك وجود تبيين مي‌گردد. با اين تفكيك آشكار مي‌شود بسياري از مخالفت‌ها با قاعده سنخيت علت و معلول در حقيقت متوجه معناي حداكثري سنخيت است و معناي حداقلي مورد پذيرش بيشتر فيلسوفان است.
چكيده لاتين :
The question of causality is one of the most important philosophical issues that cannot be understood without understanding the universe. Basically any discussion, talk, and experience is based on understanding and accepting causality. The issue of causality has been addressed in many ways. New Western philosophers such as Hume and Kant have addressed this issue from an ontological and Muslim ontological point of view. This article seeks to consider, in terms of analytic causality, its implications for Islamic philosophy, and particularly for transcendent wisdom. In conclusion, it has been concluded that causality has both minimal and maximum meanings. The minimal meaning is explained by philosophical systems before transcendent wisdom, but the maximum meaning is explained by the specific principles of transcendental wisdom such as the principle of existence and the existence of existence. This distinction reveals that many of the disagreements with the principle of causality do in fact imply the maximum meaning of causality and are the least accepted meaning of most philosophers.
عنوان نشريه :
مطالعات فقهي و فلسفي
