ارزيابي خطر سلامت سرب در گرد و غبارهاي اتمسفري شهر تهران در فصل‌هاي مختلف

Health risk assessment of Pb in atmospheric dust in Tehran city in different seasons

زمينه و هدف: فلزات سنگين موجود در گرد و غبارهاي اتمسفري قادرند از طريق بلع، تنفس و تماس پوستي وارد بدن انسان شده و موجب بيماري­هاي گوناگون شوند. تحقيق حاضر با هدف تعيين غلظت فلز سرب در گرد و غبارهاي اتمسفري و ارزيابي ريسك سلامت آن­، طي زمستان 1397 تا پاييز 1398در مناطق 9، 10، 11 و 12 شهرداري تهران انجام شد. روش­كار: دو نقطه در غرب و شرق منطقه 9 و يك نقطه در شرق مناطق 11،10 و 12 (نقاط غرب مناطق 10، 11 و 12 هم مرز با شرق منطقه مجاور بود) تعيين و گرد و غبارهاي اتمسفري بصورت ماهانه در طي يك سال جمع­آوري شدند. يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل مكان نمونه­برداري و زمان (فصل­هاي) نمونه­برداري بود. غلظت سرب بعد از عصاره­گيري با اسيد­كلريدريك و اسيد نيتريك غليظ (با نسبت 3:1) تعيين شد. نتايج: نتايج نشان داد كمترين غلظت فلز سرب در فصل زمستان و در نقطه 9W (تهرانسر) برابر 1/177 و بيشترين غلظت سرب در فصل پاييز و در نقطه 11E (خيابان وحدت اسلامي) 46/987 ميلي­گرم بر كيلوگرم بود. نتايج نشان داد بلعيدن گرد و غبارهاي اتمسفري اصلي­ترين راه قرار گرفتن در معرض سرب بود و بيش از 90% از شاخص­خطر بيماري­هاي غير­سرطاني فلزات سرب، مربوط به HQ(معادله خطر) بلع بود. نتيجه گيري: در فصل زمستان مقدار HQ و HI (شاخص تجمعي خطر بيماري­هاي غير­سرطاني) براي سرب و براي افراد بالغ و كودكان كمتر از حد مجاز بود و خطري سلامت افراد را تهديد نمي­كرد اما در بهار، تابستان و پاييز مقدار شاخص خطر سرب براي كودكان بالاتر از حد مجاز بود و ريسك ابتلا به بيماري­هاي غيرسرطاني در كودكان در تمام مناطق نمونه برداري بالا بود. واژه‌هاي كليدي

Background and Aims: Heavy metals in atmospheric dust can enter the human body through ingestion, respiration and skin contact and cause various diseases. The aim of this study was to determine the concentration of lead, a heavy metal, in atmospheric dust and assess its health risk during the period between winter of 1397 and the fall of 1398 in regions 9, 10, 11 and 12 of Tehran Municipality, Tehran, Iran. Materials and Methods: Atmospheric dusts were collected monthly during one year in the following locations in Tehran: west and east of region 9; east of regions 10, 11 and 12 (the locations in the west of these regions had common borders with the eastern part of the adjacent region). A factorial experiment was performed in a completely randomized design with three replications; the experimental factors included sampling locations and sampling times (seasons). The concentration of lead in the samples was then determined after extraction with hydrochloric acid and concentrated nitric acid (ration 3:1). Results: The lowest (177.1 mg/kg) and highest (98.476 mg/kg) concentration of lead were found to be in location 9W (Tehransar) in winter and in location 11E (Vahdet-E-eslami Avenue) in autumn, respectively. Further analysis of the data showed that ingestion of the atmospheric dust was the main risk of exposure to lead and that more than 90% of the risk index for non-cancerous diseases caused by lead was related to ingestion hazard quotient (HQ, risk equation). Conclusion: Based on the findings it can be concluded that in winter the hazard quotient (HQ) and hazard index (HI, non-cancer Risk Index) for lead were lower than the maximum permitted levels for adults and children and, so, did not pose any health risk for these age groups. However, in spring, summer and autumn the risk index for lead was higher than the maximum permitted level for children and, thus, the risk of children developing non-cancerous diseases was high in all the sampling locations.