رويكرد عارفان مكتب زاگرس به عشق انساني

The Attitude of Sufist Poets in Zagros to Virtual Love

عرفان، از جمله موضوعات بحث برانگيز در جهان اسلام است كه از زمان پيدايشش تاكنون رويكردهاي مختلفي بدان شكل گرفته و طبقه‌بندي آن را به نحله‌هاي گوناگون موجب شده كه از ديرباز تاكنون، تمام آن نحله‌ها را در دو مكتب خراسان و بغداد جمع كرده‌اند؛ اما با درنگ بر جريان عرفان در مناطق زاگرس، مي‌توان جرياني متفاوت‌تر را از دو مكتب فوق بازشناخت كه داراي ويژگي‌هاي منحصر به خود است. از جملۀ اين ويژگي‌هاي منحصر به فرد، نوع نگرش متفاوت عارفان اين مكتب به سياست و عشق است كه آن را از رويكردهاي معمول در ديگر مكاتب جدا مي‌كند. رويكرد اين مكتب به مقولۀ عشق انساني، از شاخصه‌هاي مميّزي است كه اين مقاله با تكيه بر ديوان سه شاعر نامي عارف (محوي، ملاي جزيري و مولوي كرد) به شيوۀ توصيفي تحليلي به بيان آن مي‌پردازد. نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد كه عارفان مكتب عرفاني زاگرس، عشق انساني را در تضاد با عشق آسماني نمي‌بينند.

Mysticism is one of the most challenging subjects in the Islamic world. Its multifarious approaches to spiritual wayfaring and interaction with society from the second century AH to the present have led to its classification into different categories. The two schools of Khorasan and Iraq are the summation of such categories. Despite their commonalities in the foundations, the two schools have differences in superstructure and method, which the proponents of each school have described in their treatises. However, by studying mysticism in the Zagros region, it is possible to recognize a distinct current from the above two schools, with its own unique characteristics. The different approach of the mystics of the Zagros mystical school towards human love is one of its distinguishing features from the aforementioned schools. The present paper is an attempt to scrutinize such features based on the poetical works of three mystical poets (Mahvi, Malaye Jaziri and Mewlewi Kurd), in a descriptive-analytical manner. The findings show that the mystics of the Zagros mystical school do not see human love as opposed to heavenly love.