عنوان مقاله :
هه‌ڵوێست له ئه‌ده‌بي كوردي و فارسيدا: خوێندنەوەي شيعري كامهران موكري و فه‌ڕوخي يه‌زدي به نموونه
عنوان به زبان ديگر :
Protest in Kurdish and Persian Literature: A Study of Kamran Mokri and Farrokhi Yazdi’s Poetry
پديد آورندگان :
هێرش، كەريم حەميد زانك ۆي ك وردستان، سنە، ئێران , قادر، سەرحەد ح وسين بەڕێوەبەرايەتيي پەر وە ردەي گەرميان، كەلار، كوردستاني عێراق
كليدواژه :
ادبيات اعتراضي , ادبيات تطبيقي , فرخي يزدي , كامهران مكري
چكيده فارسي :
كامهران موكري و فه‌ڕوخي يه‌زدي وه‌ك دوو له شاعيره ديار و به‌رجه‌سته‌كاني ئه‌ده‌بياتي فارسي و كوردي و شاعيرگه‌لێكي دەروەست و خاوه‌ن‌‌هه‌ڵوێست، هه‌ميشه شيعره‌كانيان له خزمه‌تي كۆمه‌ڵگادا بووه و ويستوويانه له ڕێي قه‌ڵه‌مه‌كه‌يانه‌وه ده‌رد و ئازار و مه‌ينه‌تييه‌كاني خه‌ڵكي پيشان بده‌ن. ئه‌وان وێڕاي ئه‌وه‌ي قه‌ڵه‌مه‌كه‌يان بۆ هه‌ڵوێست‌نواندن دژ به سته‌م و نادادييه‌كان به‌كار خستووه، خه‌ڵكيشيان دژ به زوڵم و سته‌م و بێدادييه كۆمه‌ڵايه‌تيي و سياسيي و ئاينييه‌كان هان‌داوه. سه‌ره‌ڕاي ئه‌وه‌ي له ڕووي كاته‌وه به‌ته‌واوي هاوسه‌رده‌مي يەكتر نه‌بوون، بەڵام به رووني دياره كه كه‌شوهه‌واي ژيانيان له جوغڕافياي ڕۆژهه‌ڵاتي ناوه‌ڕاستي سه‌رده‌مي نێوان شه‌ڕي جيهاني يەكه‌م و دووهه‌مدا زۆر وێك چووه. هه‌ر بۆيه‌ش هه‌ڵسه‌نگاندنيان له ڕووي ئه‌ده‌بي به‌راوردكارييه‌وه شياو و جێي سه‌رنجه. بير و سۆزي به‌رچاوي نه‌ته‌وه‌يي به‌شێوه‌يەكي پته‌و و به هێز، هه‌وڵي بێوچان بۆ ڕوونكردنه‌وه‌ي بارودۆخي سياسي و كۆمه‌ڵايه‌تي وڵات بۆ به‌رده‌نگ و به تايبه‌ت چينه ژێرده‌سته‌كان، به‌ره‌وڕوو بوونه‌وه‌ي بێ پێچوپه‌نا له‌گه‌ڵ ناڕێكيي كرده‌وه و خه‌يانه‌ته‌كاني كه‌سايه‌تييه سياسي و حكوومييه‌كان، به‌رنگاري و گازنده دژ به ده‌ستتێوه‌رداني هێز و هزره بيانييه‌كه‌ن له ناوخۆي وڵات و به‌رنگاري و هێرشكردنه‌سه‌ر فێڵبازي و چه‌وتيي كه‌سايه‌تييه ئايينيه‌كان يان ئه‌و كه‌سانه‌ي به ناوي ئايين به‌هره‌ي ئابووري و كۆمه‌ڵايه‌تي بۆخۆيان ده‌سته‌به‌ر ده‌كه‌ن، ئه‌و خاڵانه‌ن كه به‌شێوه‌ي هاوبه‌ش، وێنه‌يەكي زه‌ق و به‌رچاو له هه‌ڵوێستدار بوون و سۆزي گشتگيري هونه‌ري و بيري قووڵي سياسي-كۆمه‌ڵايه‌تي له به‌رهه‌مه‌كاني هه‌ردووك نووسه‌ردا وه‌ده‌رده‌خات. به‌راوردكاريي بۆچووني ئه‌و دوو نووسه‌ره سه‌باره‌ت به ئايين و چه‌مكه ئايينيه‌كان، ده‌رخه‌ري جياوازييه‌كي ورده له نيگايان بۆ دين؛ گه‌رچي خودي ئايين وه‌ك چه‌مكێك و پێگه‌يێكي كۆمه‌ڵايه‌تي و بگره مێژوويي بۆ نزيككردنه‌وه و ڕێكخستنه‌وه‌ي چينه‌كان له شيعري فه‌ڕوخي يه‌زديدا ئاماژه‌ي پێكراوه، به‌ڵام دين، به‌و شێوه‌يه له به‌رهه‌مه‌كاني مۆكريدا ده‌رنه‌كه‌وتووه و ته‌نانه‌ت ئاماژه‌ي نه‌رێنيشي پێنه‌كراوه.
چكيده لاتين :
Kamran Mokri and Farrokhi Yazdi are two prominent poets of Kurdish and Persian literature. As committed and protesting poets, they have served their societies and tied to portray people's pain and suffering in their poetry. They have used their poetry only to protest against oppression and ignorance but also to encourage people to stand against the social, political, and religious oppression and ignorance. Although they have not lived in the same period, it is clear that their living conditions were remarkably similar in the Middle East between World War I and II. For this reason, comparing them seems to be of interest form the comparative literature viewpoint. Outstanding national thoughts and emotions; continues efforts to clarify the political and social conditions for the readership and the oppressed class, in particular; to face directly with the wrong behaviors and betrayals of the political and governmental figures; to criticize the interference of the foreign powers in the internal affairs; to attack the dishonesty and deceitfulness of the religious figures or those who seek their own social and economic interests in the name of religion, are the similar points representing protest, artistic feelings and deep political-social thoughts in the works of these two poets vividly. A comparison of their beliefs about religion and religious concepts indicates a minor difference in their viewpoints on religion. Religion as a social foundation and even a historical concept is used in Farrokhi’s works to bring different classes together, however, it is not depicted in this way in Mokri’s works and it is not even referred to negatively.
عنوان نشريه :
پژوهشنامه ادبيات كردي
