بررسي تطبيقي امثال و مثل‌نماهاي عربي و كردي: در مجمع الأمثال ميداني با په‌ندي پيشينيان ملّا غفور دبّاغي

Proverbs and Pseudo-proverbs in Arabic and Kurdish: A Comparative Analysis of Meidani’s Majma' Al-Amthal Al-Arabi and Mullah Ghafour Dabbaghi’s Pandi Peshiniyan

مَثَل يا همان ضرب‌المثل، يكي از قديمي­ترين گونه­ هاي ادبي شناخته شده است كه از اجداد و نياكان، سينه به سينه و بدونِ هيچ­گونه دخل و تصرّفي به ما رسيده است. گنجينۀ امثال زبان­هاي عربي و كُردي، سرشار از اصول اخلاقي و مباني معرفتي بوده و برتابندۀ آداب و رسوم اين دو ملت­ است و مي­توان غناي فرهنگي و علمي را در ضرب‌المثل­ هاي اين دو زبان­ شاهد بود. تأثير و تأثّر ميان دو ملّت عرب و كُرد، در حوزه‌هاي مختلف، به‌ويژه در حوزه‌ي ادبيات شفاهي (أمثال و حِكَم) به ‌وضوح به چشم ميخورد. ابوالفضل ميداني، اديب و لغوي و نحوي مشهور قرن پنجم و آغاز قرن ششم هجري نويسند‌ۀ كتاب مجمع­ الأمثال عربي است. ملّا غفور دبّاغي اديب معاصر كُرد نيز نويسندۀ كتاب مشهور په­نديپيشينيان كُردي است. اين پژوهش درصدد است با مطالعه ضرب‌المثل‌هاي عربي و كُرديِ دو كتاب ارزشمند مجمع الأمثال و په­نديپيشينيان اشتراكات و تفاوت­هاي امثال را در اين دو كتاب بيان كند. پژوهش حاضر با روش تحليلي-توصيفي و با رويكرد تطبيقي به مقايسۀ برخي از ضرب‌المثل­ هاي عربي و كُردي از نظر محتوا و مضمون پرداخته و نشان داده است اين امثال، به دليل اشتراكات فرهنگي، تجربه­ هاي مشترك دو ملّت، نزديكي جغرافيايي و شيوۀ زندگي، داراي مضامين بسيار نزديك به هم بوده‌اند كه مي‌تواند نشان از تأثيرپذيري زبان و ادبيات كُردي از زبان و ادبيات عربي باشد.

Proverbs or sayings are among the oldest known literary genres passed down to us from our ancestors, without any interference or changes. The treasure trove of proverbs in Arabic and Kurdish is full of moral and epistemological principles and reflects the customs of these two nations and the cultural and scientific richness of the proverbs in these two languages. This influence is clearly visible between the two nations, the Arabs and the Kurds, in various fields, especially in the field of oral literature (proverbs and sayings). Abolfazl Meidani, a famous writer, lexicographer, and grammarian of the fifth century and the beginning of the sixth century A.H., is the author of the book Majma' Al-Amthal Al-Arabi. Mulla Ghfour Dabbaghi, a contemporary Kurdish writer, is the author of the famous Kurdish book Pandi Peshiniyan. Comparing these two books, this study seeks to express the similarities and differences between the Arabic and Kurdish proverbs. The present study adopted an analytical-descriptive method and compared some Arabic and Kurdish proverbs in terms of content. The results of the study indicated that due to the cultural similarities, common experiences, geographical proximity, and lifestyles of these two nations the proverbs have very close themes; these proverbs. This demonstrates the influence of the Arabic language and literature on the Kurdish language and literature.