نمادشناسي منورا، چراغدان هفت شاخه يهود

Symbolism of Menorah, the Seven-Branched Hebrew Lampstand

يكي از برجسته­ ترين نماد­هاي دين يهود، منورا يا چراغدان هفت شاخه­ اي است كه خاستگاه اصلي آن به كتاب مقدس باز مي­ گردد و به باور يهوديان، به فرمان خداوند به موسي و با طراحي خداوند، براي خيمۀ عهد ساخته شد. اين چراغدان محبوب‌ترين نماد ديني يهود تا قرون وسطي بود. بخش زيادي از هنر يهود به اين نماد اختصاص دارد و نقش آن در ديوارنگاره­ ها و موزاييك ­كاري­ هاي كنيسه­ ها، حكاكي بر روي ظروف، حجاري ستون­ها، قبور مردگان، تابوت­ هاي سنگي، شيشه­ كاري ­ها و... ديده مي ­شود. توجه به خاستگاه و ريشۀ اين نماد ما را به حوزۀ گسترده­اي از معاني، هم‌چون ريشه­هاي مربوط به خود كتاب مقدس، و تأثيراتي كه اين دين از كهن­ ترين تمدن­هاي باستان پذيرفته است، مي­ رساند. در بيشتر اديان و نيز در دين يهود حضور خداوند با نور يا آتش همراه است، كه نماد آگاهي و معرفت است. به همين سبب يكي از معاني اصلي اين نماد را حضور خداوندي و نور شناخت او مي­دانند. هم‌چنين آن را نمادي از درخت زندگي و درخت دانش، هفت سياره، هفت آسمان، هفت روز آفرينش، هفت ملك مقرب... نيز دانسته­ اند. برخي نيز طرح آن را با ايزدبانوان باروري و درختان مقدس كه نماد اين ايزدان­ اند، مرتبط دانسته ­اند. نوشتار حاضر به بررسي مفاهيم نمادين منورا و ارتباط آن با زمينه­ هاي تاريخي و باورهاي يهودي مي ­پردازد.

Menorah, one of the most prominent symbols of Jewish religion, has its origin in the Bible, and is believed by Jews that it is made by Moses for the Ark of Covenant, according to the God's command. Menorah was the most popular symbol of Judaism till Middle Ages and it is evident in graffiti and mosaics of synagogues, container engravings, stone carvings, graves of the dead, stone sarcophaguses, glassworks and etc. Focusing on consideration of the symbol’s origins and roots leads us to a wide range of meanings like the roots of Bible itself and the impressions this religion has got from the oldest ancient civilizations. In most religions and also in Judaism the presence of God is accompanied by lite or fire which are the symbols of awareness and wisdom. Such that one of its main meanings is considered to be the symbol of God’s presence and the lite of his recognition. Menorah also is considered to be the symbol of tree of life, tree of knowledge, the seven planets, seven heavens, seven days of creation, seven archangels and etc. Some experts relate its design to fertility goddesses and the sacred trees which are the symbols of those goddesses.