بررسي وضعيت آلودگي و عوامل مهم زراعي در بروز بيماري ساق سياه توتون در استان گلستان

Study on the infections status and important agronomic factors in severity of black shank disease of tobacco in Golestan province

ساق سياه يكي از مهمّ‌ترين بيماري­ هاي توتون در دنيا است كه مي­ تواند خسارات زيادي را موجب شود. جهت بررسي وضعيت آلودگي به اين بيماري در مزارع توتون استان گلستان، تعداد 45 مزرعه توتون در پنج روستا مختلف منطقه گرگان (والش ­آباد، تقرتپه، جعفرآباد، نوده­ ملك و قرق) و چهار روستا مختلف منطقه علي­ آباد (برفتان، پيچك ­محله، الازمن و فاضل­ آباد) در سال زراعي 1394، انتخاب و از زمان ظهور علايم بيماري طي بازديدهاي منظم هفتگي، ميزان وقوع بيماري روي اندام­ هاي هوايي توتون در طول دوره آلودگي در مزارع يادداشت ­برداري شد. تجزيه­ ي آماري داده ­ها با استفاده از نرم­ افزار استت گرافيكز سنتوريون 16 و رسم نمودارهاي پيشرفت بيماري جهت بررسي برازش مدل­ هاي اپيدميولوژيكي با استفاده از نرم‌افزار هاروارد گرافيكز صورت پذيرفت. با استفاده از دو روش آماري تجزيه تابع تشخيص و رگرسيون لجستيك عوامل تأثيرگذار بر وقوع همه­ گيري بيماري تعيين گرديد. از لحاظ حداكثر وقوع بيماري در مناطق مختلف اختلاف معني­داري وجود نداشت اما در مزارع مختلف يك روستا اختلاف معني­داري در سطح احتمال 1 درصد وجود داشته است. حداكثر ميزان آلودگي مزرعه­ اي با 43/4 درصد در روستاي والش ­آباد بود. روستاي جعفر­آباد با 23/64 درصد بيشترين آلودگي و روستاي نوده­ ملك با 16/4 درصد كمترين آلودگي را داشته است. نتايج حاصل از اين بررسي نشان مي­ دهد كه بيماري ساق سياه توتون در دو منطقه گرگان و علي ­آباد در استان گلستان با ميزان وقوع متفاوت گسترش دارد. بررسي تجزيه­ هاي زماني اپيدمي با استفاده از پنج مدل رشد (نمايي، تك مولكولي، لجستيك، گومپرتز و لوگ-لجستيك) نشان داد مدل گومپرتز، مناسب­ ترين مدل رشد براي توصيف پيشرفت اين بيماري در شرايط استان گلستان مي ­باشد. شرايط آب و هوايي در سال 1394 در مناطق مختلف مشابه بود. جمعيت قارچ و نماتد در خاك، تعداد دفعات سمپاشي در مزرعه و خزانه، مدت آبياري، تناوب و بافت خاك مهم­ترين متغيرها در بروز شدت بيماري در استان گلستان در سال زراعي 1394 بودند.

Phytophthora nicotianae Breda de Haan (=P. parasitica Dasture) is the causal agent of black shank disease and one of the most important pathogen in tobacco fields. In order to study the infection status of this disease in tobacco fields of Golestan province, 45 tobacco fields in five different regions of Gorgaan (Taghartappeh, Jafarabad, Ghorogh, Nodehmalek and Valeshabad) and four different regions of Aliabad (Pichakmahaleh, Baraftan, Fazelabad and Elazman) selected in 2014. The amount of disease was recorded during the infection period from the beginning of symptoms appearance, weekly. Stat Graphics Centurion XVI and Harward Graphics softwares were used to statistical analysis and draw charts of the development of epidemiological models, respectively. The factors influencing the epidemiology of disease were determined using two statistical methods of analysis of discriminant analysis and logistic regression. Based on the highest disease incidence there were no significant differences between regions, but there were significant differences (P<0.001) between fields. One field with disease incidence 43.4% in Valeshabad had the highest disease incidence. Jafarabad with 23.64% disease incidence had the highest infection and Nodehmalek with 16.4% disease incidence had the lowest infection. The results of this study show that disease of tobacco black shank in two regions of Gorgan and Aliabad in Golestan province with different rate of expansion. Study of temporal analysis of the epidemic using five different growth models (Exponential, Monomolecular, Logistic, Gompertz and Log-Logistic) showed that the Gompertz was the best fit model for describing this disease epidemic in the Golestan province condition. Weather conditions were similar in the different regions in 2015 year. The amount of fungi and nematode of inoculum in soil, Number of spraying in field and seedbed, duration of irrigation, rotation and soil texture were the most important variables in the incidence of disease in the Golestan province in the 2015 crop year.