سنجش اثر بازگشتي مصرف حامل‌هاي انرژي در سطح بخش‌هاي اقتصادي ايران با استفاده از رويكرد داده - ستانده

Measuring the Rebound Effects of Energy Carriers Consumption in Iranian Economic Sectors Using Input-Output Approach

بهبود كارايي انرژي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين ابزارهاي مديريت تقاضاي انرژي، پديده‌اي تحت عنوان اثر بازگشتي را به دنبال دارد كه باعث مي‌شود ميزان صرفه‌جويي انرژي تحقق يافته ناشي از بهبود كارايي انرژي برابر ميزان مورد انتظار نباشد. در اين پژوهش با استفاده از رويكرد داده ـ ستانده مبتني بر تحليل تجزيه ساختاري به تجزيه تغييرات مصرف حامل‌هاي برق، گاز طبيعي و فرآورده‌هاي نفتي براساس تغييرات تقاضاي نهايي و پيشرفت تكنولوژي درقالب تغييرات كارايي انرژي و تغييرات تقاضاي واسطه‌اي در طي سال‌هاي 1380ـ1390 پرداخته شده است. سپس با بررسي اينكه در كداميك از بخش‌هاي اقتصادي بهبود كارايي انرژي صورت گرفته است، اثر بازگشتي مصرف هريك از حامل‌هاي انرژي در بخش‌هاي مذكور محاسبه شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه حامل‌هاي برق، گاز طبيعي و فرآورده‌هاي نفتي از 24 بخش اقتصادي مورد مطالعه به ترتيب در 11، 4 و 20 بخش اقتصادي، بهبود كارايي انرژي ناشي از پيشرفت تكنولوژي را تجربه كرده‌اند كه بخش‌هاي «ساخت فلزات اساسي»، «برق» و «ساخت محصولات كاني غيرفلزي» به ترتيب در ارتباط با اين حامل‌ها بيشترين ميزان كاهش مصرف انرژي را داشته‌اند و بخش‌هاي «پست و خدمات پشتيباني حمل و نقل» با 62/93 درصد، «ساخت كك و فرآورده‌هاي حاصل از تصفيه نفت و سوخت‌هاي هسته‌اي» با 72/146 درصد و «ساخت مواد شيميايي و محصولات شيميايي» با 33/86 درصد بيشترين ميزان اثر بازگشتي در مصرف برق، گاز طبيعي و فرآورده‌هاي نفتي را داشته‌اند. همچنين درنظرگرفتن مبادلات واسطه‌اي بين بخشي و درون بخشي، ميزان اثر بازگشتي را در تمامي بخش‌ها افزايش مي‌دهد.

Improving energy efficiency as one of the most important tools for managing energy demand leads to a phenomenon called Rebound Effect, which causes the energy savings achieved by improving energy efficiency not equal to the expected level. In this study, with employing Input-Output approach and the structural decomposition analysis, we quantify the changes of electricity, natural gas and oil products consumption according to the final demand variations and technological progress in terms of changes in energy efficiency and intermediate demand during the period of 2001-2011. After examination of the economic sectors in which they experience improving energy efficiency, the rebound effect of the energy consumption for each energy carriers has been measured. The results of this study show that electricity, natural gas and oil products from 24 economic sectors in 11, 4, and 20 economic sectors have experienced improvements in energy efficiency due to technological advances. "Construction of basic metals", "Electricity" and "Manufacturing of non-metallic mineral products" have the highest reduction in energy consumption associated with these carriers respectively, and the "postal and support services" 62.83%, "Construction of coke and products from oil refining and nuclear fuel" with 147.72%, "Construction of chemical and chemical products" with 86.33% have the highest efficiency in electricity consumption, Natural gas and oil products. Considering inter-sectional and intra-intermediate interchanges, the rebound effects is increased in all sectors.