هنجارگريزي وجه ممتاز غزل حافظ از غزل عماد فقيه

Dis-normalization: Privileged aspect of Hafez’s Ghazal from Imad’s Ghazal

حافظ در ميان شاعران همروزگار خود به غزل عماد فقيه توجّه داشته و سعي كرده به استقبال از اشعار او، غزليّاتي هم وزن و هم قافيه با مضمون هايي تقريباً مشابه بسرايد. اين غزلها اگرچه ظاهراً شبيه غزلهاي عماد هستند؛ امّا داراي حال و هواي ديگري هستند و طراوت و زيبايي متفاوتي از آن دريافت ميشود. فرضيّة پژوهش حاضر اين است كه يكي از تفاوتهاي غزل حافظ و عماد در نحوة كاربست هنجارگريزي نهفته است؛ زيرا هنجارگريزي از جمله مقوله هاي زيباييشناختي است كه تأثير بسزايي در آشناييزدايي و برجسته سازي شعر دارد. از اين رو، در اين جستار برآنيم با روش توصيفي تحليلي و آماري با بهره گيري از الگوي هشتگانة هنجارگريزي ليچ به اين پرسش پاسخ دهيم كه شعر حافظ چه ويژگي ها و شاخص هايي از نظر كاربست انواع هنجارگريزي دارد كه سبب امتياز و برتري شعر او نسبت به شاعر همعصر وي عماد فقيه گرديده است؟ نتايج اين پژوهش حاكي از اين است كه برتري غزل حافظ نسبت به غزل عماد فقيه در بهرهگيري افزونتر از هنجارگريزي به طور كلّي و هنجارگريزي معنايي، واژگاني و نحوي به طور اخصّ است. حافظ با بهره گيري از تصويرآفرينيهاي هنري، تركيب سازي هاي ادبي و خارج شدن از آرايش سازگاني غالب در زبان، كلام شاعرانة خود را برجسته تر نموده است. اين امر از جمله عواملي است كه سبب امتياز و برتري شعر او نسبت به شاعر هم عصر وي عماد فقيه گرديده است.

Hafez, among the poets of his time, has paid attention to the Imad Faqih’s ghazal and has tried to compose some ghazals in a same weight and rhyme with almost the same themes. Although these ghazals are supposedly like Emad's ghazals, they have a different atmosphere, freshness and beauty. The hypothesis of the present study is that one of the differences between Hafez and Imad's ghazals lies in the way of dis-normative application, because dis-normality is one of the aesthetic categories that have a significant effect on defamiliarization and foregrouding in poetry. Therefore, in this essay, we will use the descriptive-analytic and statistical method, using the Lich's dis-normative pattern, to answer the question of which Hafez poetry has characteristics for using of various types of dis-normality that causes the privilege and superiority of his poetry toward the poet of the same age has been Imad Faqih? The results of this research indicate that the uperiority of Hafez's poetry toward Ghazal Imad Faqih is in the use of more dis-normalization in general and semantic, lexical and syntactic dis-normality in particular. Hafez has made his poetry more prominent by creating artistic imagination, literary compositions, and getting out of the dominant arrangement of language. This is one of the factors that contributed to the privilege and superiority of his poetry toward the poet of his time, Imad Faqih.