پديد آورندگان :
دهقاني، زهرا دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - دانشكده كشاورزي، كرج، ايران , نيكخواه، حميد رضا موسسه تحقيقات اصلاح و تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر , فروزش، پيمان دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - گروه زراعت و اصلاح نباتات، ايران
كليدواژه :
جو , تنش خشكي , جوانهزني , عملكرد دانه , شاخصهاي تحمل به خشكي عنوان
چكيده فارسي :
به‌منظور ارزيابي واكنش لاين‌هاي اميدبخش جو به تنش خشكي، دو آزمايش به صورت مجزا در شرايط كنترل شده و مزرعه انجام شد. در شرايط كنترل شده، 25 لاين و رقم جو در دو سطح تنش اسمزي، صفر (شاهد) و 5- مگاپاسكال با استفاده از نمك پلي اتيلن گليكول 6000 با استفاده از آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرارگرفتند. تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه اثر ژنوتيپ، پتانسيل اسمزي و اثر متقابل ژنوتيپ × پتانسل اسمزي بر درصد جوانهزني، سرعت جوانهزني، طول كلئوپتيل، وزن ريشه‌چه و شاخص بنيه بذر معني‌دار بود. با افزايش سطح تنش اسمزي كليه صفات مورد مطالعه به طور معني‌دار كاهش نشان دادند. در شرايط مزرعه، 20 لاين جو با استفاده از طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو شرايط تنش خشكي آخر فصل (قطع آبياري در 50% سنبله‌دهي) و بدون تنش در دو سال زراعي 96-1395 و 97-1396 مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها براي عملكرد دانه نشان داد كه در هر دو شرايط تنش و بدون تنش اثر سال و اثر متقابل ژنوتيپ × سال معني دار بود. مقايسه ميانگين عملكرد دانه ژنوتيپ ها در شرايط نرمال نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه مربوط به ژنوتيپ 16 و در شرايط تنش خشكي نيز بيشترين عملكرد مربوط به ژنوتيپ 16 بود. در اين آزمايش با استفاده از به عملكرد دانه در دو شرايط تنش و بدون تنش، شاخصهاي مختلف تحمل و حساسيت به خشكي محاسبه شدند. بر اساس همبستگي بين شاخصهاي مختلف با عملكرد دانه در دو شرايط، شاخصهاي ميانگين بهره‌وري(MP)، ميانگين هندسي(GMP)، شاخص تحمل به خشكي(STI) و شاخص هارمونيك (HM) به عنوان بهترين شاخص‌ها تعيين شدند. بر اساس اين شاخص‌ها ژنوتيپ‌هاي 16، 11 و 4 به عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر در هر دو شرايط شناخته شدند. تجزيه همبستگي بين صفات در مرحله جوانهزني با شاخصهاي تحمل به تنش نشان داد كه تنها وزن ريشه‌چه با شاخصهاي MP، GMP، HM و STI همبستگي مثبت و معني‌‌داري داشت.
چكيده لاتين :
To evaluate the response of promising barley lines to drought stress, two experiments were carried out separately under controlled and field conditions. Under controlled conditions, 25 barley genotypes were tested at three levels of osmotic stress, zero (control), -5 and -10 MPa using polyethylene glycol 6000 using factorial arrangements in randomized complete block design with three replications. Analysis of variance, for this experiment, showed that the effects of genotype, osmotic potential and osmotic potential × genotype interaction were significant on germination percentage, germination rate, coleoptile length, radical weight and seed vigor index. With increasing osmotic stress, all germination related traits significantly reduced. Under field conditions, 20 barley genotypes were evaluated using randomized complete block design with three replications, under two conditions; terminal drought stress (irrigation cut off at 50% heading) and non-stress in 2016-17 and 2017-2018 cropping seasons. Combined analysis of variance showed that there was significant (P < 0.01) difference among genotypes for grain yield in stress and non-stress conditions. Mean comparison under non-stress conditions showed that the highest grain yield belonged to genotype 16, and under drought stress conditions also genotypes 16 had the highest grain yield. In this experiment, different drought tolerance and susceptibility indices were calculated using grain yield data in stressed and non-stress conditions. Based on correlation between different indices and grain yield in two conditions, the mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), stress tolerance index (STI) and harmonic mean (HM) were identified as the suitable indices. According to these indices, genotypes 16, 11 and 4 were identified as the superior genotypes in both conditions. Correlation analysis between traits at germination stage with different indices showed that only radicle weight had positive and significant relationship with MP, GMP, HM and STI indices.
