اثر رژيم آبياري و كود فسفر بر خصوصيات رشدي و عملكرد دانه و علوفه دو اكوتيپ خلر (Lathyrus sativus L.)

Effect of Irrigation Regime and Phosphorus Fertilizer on Growth Characteristics and Seed Yield and Forage Yield of Two Grasspea (Lathyrus sativus L.) Ecotypes

به دليل اهميت كشت خلر به عنوان گياهي فراموش شده و با هدف انجام كشاورزي پايدار، پژوهش مزرعه‌اي به صورت اسپيلت فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار تحت تأثير رژيم‌هاي آبياري (50، 75، 100 درصد تبخير از تشتك تبخيركلاس A) و سطوح مختلف كود سوپر فسفات تريپل (صفر،60 و 120 كيلوگرم در هكتار) و دو اكوتيپ خلر (لاله‌زار و شهركرد) در منطقه لاله‌زار استان كرمان در سال‌هاي 1397 و 1398 اجرا شد. نتايج نشان داد كه تنش خشكي (50 درصد تبخير از تشتك كلاس A) موجب كاهش معني‌دار تعداد نيام در مترمربع، ارتفاع بوته، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك خلر شد و كود فسفردار موجب افزايش رشد و عملكرد آن گرديد. به‌طوركلي، بيشترين عملكرد دانه و بيولوژيك به ترتيب با 2401 و 5612 كيلوگرم در هكتار و همچنين بالاترين بهره‌وري مصرف فسفر به ميزان 98/39 كيلوگرم محصول به ازاي هر كيلوگرم مصرف كود فسفردار از اكوتيپ شهركرد در تيمار آبياري پس از 75 درصد تبخير از تشتك كلاس A و با مصرف 60 كيلوگرم كود فسفر در هكتار به دست آمد. بنابراين كشت خلر اكوتيپ شهركرد در اين منطقه مي‌تواند از نظر صرفه‌جويي در مصرف آب و مديريت در مصرف كود فسفردار بر اكوتيپ لاله‌زار برتري داشته باشد.

Grasspea (Lathyrus sativus L.) is a forgotten plant and its cultivation is important in the scope of sustainable crop production. In a field experiment, using split factorial arrangements in randomized complete block design with three replications, the effects of irrigation regimes; 50, 75 and 100% of evaporation of class A evaporation pan, and different rates of phosphorous fertilizer (triple superphosphate); 0, 60 and 120 kg ha-1 on growth characteristics, seed yield and forage yield of two grasspea ecotypes; Lalehzar and Sharekord, in Lalehzar region in Kerman province, Iran, in 2018 and 2019 growing seasons was studied. The results showed that drought stress significantly reduced pod no. m-2, plant height, seed yield and biological yield. Application of phosphorous fertilizer increased grasspea growth and yield. Overall, Shahrekord ecotype showed higher seed yield (2401 kg ha-1) and biological yield (5612 kg ha-1). The highest phosphorus productivity (39.98 kg seed kg P-1) achieved in 75% of evaporation irrigation regime plus 60 kg ha-1 triple superphosphate fertilizer. Therefore, growing Shahrekord grasspea ecotype in Lalehzar region would be reasonable in terms of saving water and managing the application of phosphorous fertilizer.