تعهدات دولت در قبال «حق بر هواي پاك»: بررسي نظام تقنيني جمهوري اسلامي ايران

Examining the government's obligations under the "Right to Clean Air": Case study of the legislative system of the Islamic Republic of Iran

امروزه يكي از عواملي كه سلامتي شهروندان را به مخاطره افكنده، آلودگي هواست از همين رو يكي از نتايج حق بر حيات و به عنوان يكي از حقوق بنيادين بشر، «حق بر هواي پاك» محسوب مي گردد. در اين راستا دولت، موظف به تأمين و تضمين حق بر هواي پاك براي شهروندان مي‌باشد و بايد نقش گسترده‌اي شامل تعهد نسبت به جلوگيري از فعاليت هرگونه منبع آلاينده و حمايت از آسيب‌ديدگان ناپاكي هوا داشته باشد و ضمنا به لوازم آن پاي‌بند بماند. به عبارت ديگر از يك سو بايد بدونهرگونه تبعيض و تبصره‌اي در اجراي قوانين و مقررات مرتبط به هواي پاك، سلامت كل افراد جامعه را مدّ نظر قرار بدهد و از سوي ديگر بايد با استفاده از صلاحيت تنظيمي، بستر مناسبي براي بقاي اين حق فراهم كند و ناقضان را بنحو موثر مجازات نمايد. براي تحقق اين مهم، نيازمند سياست‌گذاري جامع، قوانين و مقررات منسجم و قاطع هستيم. به اين ترتيب دولت، در راستاي ابلاغ «سياست‌هاي كلي محيط زيست» ( 26/8/1394) لازم است با ارايه لايحه و اصلاح آيين‌نامه‌ها، ضمن تكميل خلأ قانوني، ضمانت اجراي كافي براي تضمين هواي پاك را لحاظ نمايد. در اين مقاله نگارندگان با در نظر گرفتن مباني حقوقي استفاده از هواي پاك به اين سوال پاسخ خواهند داد كه «دولت در قبال حق بر هواي پاك چه تعهداتي را بويژه در عرصه قانونگذاري بر عهده دارد؟.» در اين راستا قوانين و مقررات موجود مورد تحليل و بررسي قرار گرفته‌اند.

Today, one of the factors that endanger the health of citizens is air pollution, which is why as a result of the right to life, the "right to clean air" is considered one of the fundamental human rights. In this regard, the government is obliged to provide and guarantee the right to clean air for citizens and must play a broad role, including the commitment to prevent the activity of any source of pollutants and protect the victims of air pollution and also adhere to its equipment. In other words, on the one hand, it must take into account the health of all members of society without any discrimination or comment in the implementation of laws and regulations related to clean air, and on the other hand, it must provide a suitable platform for the survival of this right by using regulatory authority. an‎d punish the violators effectively. To achieve this, we need comprehensive policy, coherent and decisive rules and regulations. Thus, in order to communicate "general environmental policies" (8/26/1594), the government is required to submit a bill and amend the regulations, while filling the legal gap, to ensure adequate implementation guarantees to ensure clean air. In this article, the authors will answer the question of what harms and challenges does the Iranian normative system based on the government's commitment to protecting the right to clean air face, considering the religious principles of using clean air? In this regard, the existing laws and regulations have been analyzed and reviewed.