بررسي ديدگاه كانت و غزالي در اثبات وجود خداوند

Study of Kant and Ghazali's view of proving the Existence of God

كانت در نقد عقل نظري خود معتقد است كه كليه براهين اثبات وجود خداوند مبني بر برهان وجودي است يعني برهاني كه نفي آن ناممكن است. او نقدهاي بسياري بر اين برهان روا مي‌دارد، از اين رو به بيان برهان در قالب برهان فطرت رو مي‌آورد. فطرت از نگاه كانت در واقع به معناي نوعي استعداد است كه فرد كسب مي‌كند. بنابراين كانت فطرت را به عنوان راه جايگزيني براي اثبات وجود خداوند به كار مي‌برد. غزالي نيز پس از بيان برهان حدوث، در دور دوم حيات خويش به بحث فطرت رو مي‌آورد و فطرت را در معاني مختلفي مانند غريزه و عقل به كار مي‌برد. او همچنين فطرت را امري نمي‌داند كه از طريق استدلال منطقي به دست آيد بلكه به باور او، باور به وجود خداوند از ابتداي خلقت در فطرت ماست. در حالي كه كانت معتقد است ما باور به وجود خداوند را در طي حيات خويش كسب مي‌كنيم نه اين كه از روز اول اين باور در قالب تصورات در ما وجود داشته باشد.

In his critique of theoretical reason, Kant holds that all the arguments are proof of the existence of God as an existential argument. He criticizes this argument a lot, so he expresses it in the form of an innate argument. Kant's sense of nature actually means the kind of talent that one acquires. Al-Ghazali, after expressing the proof of hadith, in the second round of his life, discusses the nature of nature and uses it in various meanings such as instinct and reason. He also does not consider nature to be achieved by rational reasoning. Ghazali believes that God exists in our nature, while Kant believes that we gain it throughout our lives, not that it exists in our imagination from day one.