الگوي پاسخ‌دهي به جرايم اطفال و نوجوانان در نظام قضايي ايران؛ مطالعۀ موردي در استان مازندران

The Pattern of Responsibility for Children & Juvenile’s Crimes in Iran's Judiciary (Case study: At the level of justice in Mazandaran province)

يكي از مباحث مهم در رابطه با جرايم اطفال و نوجوانان اتخاذ نوع الگوي پاسخ‌دهي به آن است كه به‌طور كلي مي‌توان اين الگوها را در قالب چهار نوع ترميمي، كيفري، تخميني و بازپروري مورد توجه قرار داد كه در اين نوشتار تلاش شده است تا با استفاده از روش ميداني به بررسي موضوع در قلمرو نظام حقوقي و قضايي ايران پرداخته شود. روش حاكم بر پژوهش حاضر كيفي و مبتني بر روش داده‌بنياد است. جامعۀ آماري را تعدادي از قضات دادگستري استان مازندران، مددكاران كانون اصلاح و تربيت و استادان آشنا به حقوق كودكان و نوجوانان تشكيل مي‌دهند. نمونه‌ها به‌طور هدفمند انتخاب و در مرحلۀ گردآوري داده‌ها از روش مصاحبه‌ استفاده شد. داده‌ها در دو بخش توصيفي و استنباطي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج اين تحقيق نشان داده است كه در سياست كيفري ايران در ارتباط با چگونگي برخورد با جرايم اطفال و نوجوانان سه نوع از الگوهاي پاسخ‌دهي يعني الگوهاي كيفري، ترميمي و بازپروري قابل‌استفاده است و الگوي تخميني جايگاهي ندارد؛ اما چگونگي برخورد سامانۀ عدالت كيفري با جرايم اطفال و نوجوانان در استان مازندران گاه به شكل بيشينه و گاه به‌صورت كمينه است، به‌طوري كه در سطح رويۀ قضايي دادگاه‌هاي اطفال و نوجوانان استان مازندران استفادۀ بيشتر از دو الگوي پاسخ‌دهي كيفري و بازپروري بر حسب سن افراد قابل‌شناسايي است و استفاده از الگوي ترميمي كمتر در آراي قضايي مشاهده شده است.

One of the important issues related to child and adolescent crime is the adoption of a response pattern that can generally be considered in the four types of restorative, criminal, estimated, and rehabilitation. An attempt has been made to investigate the issue in the territory of the Iranian legal and judicial system using the field method. The methodology used in this study is qualitative and is based on the database method. The statistical population is composed of several judges of justice in Mazandaran province, assistants of the Correctional Center, and professors familiar with children's and adolescent rights. Samples were purposefully selected and an interview was used in data collection. The data were analyzed in two parts: descriptive and inferential. The results of this study have shown that in Iranian criminal policy concerning how to deal with juvenile delinquency, three types of response models, namely criminal, restorative, and rehabilitation models can be used and the estimated model has no place; However, how the criminal justice system deals with juvenile delinquency in Mazandaran province is sometimes maximal and sometimes minimal, so that in the judicial procedure of juvenile courts in Mazandaran province, the use of more than two models of criminal accountability and rehabilitation according to the age of identifiable individuals and the use of the less restorative model has been observed in judicial rulings.