پديد آورندگان :
احمدي، آمنه دانشگاه علامه طباطبائي , مهرمحمدي، محمود دانشگاه تربيت مدرس , ملكي، حسن دانشگاه علامه طباطبائي , صادقي، عليرضا دانشگاه علامه طباطبائي , طاهري، مرتضي دانشگاه علامه طباطبائي
چكيده فارسي :
پژوهش حاضر با هدف تبيين سير تاريخي صورتبندي اهداف در نظام آموزشي ايران انجام شده است. اين پژوهش از نوع تحقيقات تاريخي-تحليلي است و در پي پاسخگويي به اين پرسش است كه صورتبندي اهداف در گذشته از منظر رويكرد، الگو، كاركرد و توجه به تفاوتهاي فردي چگونه تدوين شده است؟ يافته‌هاي حاصل از تحليل تاريخي اسناد، گزارشها و منابع كتابخانه‌اي نشان ميدهند كه اهداف در سير تطور خود، چهار دوره زماني را پشت سر گذاشته اند. اولين دوره: تحصيلات رسمي و اجباري (1288 تا 1331)؛ دومين دوره: تحصيلات رايگان و اجباري (1332 تا 1343)؛ سومين دوره: اصلاح جامعه از طريق اصلاح آموزش و پرورش (1344 تا 1366)؛ و 4) چهارمين دوره: حاكميت ارزشهاي اسلامي (1367 تا 1397) است. نتايج بررسي نشان داده كه غير از دوره چهارم (در مرحله دوم) كه اهداف با رويكرد شايستگي (صفات و توانمنديها) تدوين شده است، در اغلب دوره‌ها اهداف تابع رويكرد تصريح شده بوده و الگوي اهداف نيز تك‌جهتي و پلكاني بوده است. به تبع اين امر كاركرد اهداف در عمل بيشتر به سمت اهداف پيشيني و كاهش‌گرايانه ميل كرده و صرفاً محدود به تعيين تكليف براي موضوعات درسي شده است. با وجود آنكه رشد تواناييهاي فردي در تمام دوره‌ها با شدت و ضعفهاي متفاوت مدنظر برنامه‌ريزان بوده، اما حاكميت الگوي تك‌جهتي و پلكاني مانع پرداختن به آن در صورتبندي اهداف شده است. دليل اين امر فاصله ميان تصميم‌گيريهاي كلان در نظام آموزشي و واقعيتهاي عرصه عمل، تجربه محدود كارشناسي، درك پيچيدگيهاي اجرا و بي‌توجهي به نقش مجريان به‌عنوان بازيگران اصلي بوده است.
چكيده لاتين :
Formalizing goals and objectives within any organization is influenced by many socio-historical factors. To identify the trend in which educational goals and objectives within the Iranian educational system have evolved in terms of the approach, pattern, performance, and attending to individual differences, a historical analysis was undertaken. Findings are indicative of four eras: first, the compulsory formal schooling era from 1909-1952, second, the compulsory, and free schooling era from 1953-1964, third, the social/educational reform era from1965-1987, and fourth, the Islamic era from1988-2018. The approach taken in almost all eras, and unlike the second stage of the fourth era, has been one in which competencies are not emphasized. The pattern, too, has been hierarchical and single directional. As a result, in practice, the goals and objectives have leaned mostly towards being reductionist and solely used for the purpose of determining what needs to be done in different school subjects. Although in all eras, the development of individual abilities has been, more or less, the main focus of the curriculum planners, but the hierarchical and single directional formalization of the goals and objectives has been the main obstacle on its achievement. The main reasons for this failure are the gap between decision makings at the higher levels of the organization and the practice arena, limited experience and expertise, lack of understanding the implementation complexities, and not having enough attention paid to the role played by the implementers as the main players.
