نقش ركن رواني در رابطۀ سببيت

the role of mens rea in causation

سببيت در حقوق، رابطه ايست كه بايد ميان رفتار و نتيجه زيان بار احراز گردد. امروزه در بسياري از نظام‌هاي حقوقي، بررسي اين رابطه، (بيش از توجه به عناصر مادي) مبتني بر شاخصه‌هاي سنجش سرزنش‌پذيري رفتار است. از يك سو ديدگاه سبب متعارف با اتكا به مفاهيم عمد و تقصير به عنوان معيار تشخيص اسباب قانوني با مباني مشابه در متون فقهي اماميه، اساس بحث سببيت در قانون مجازات اسلامي را تشكيل داده و از سوي ديگر آميزش ناگسستني مفهوم سببيت قانوني با ملاك‌هاي عرفي در اغلب نظام‌هاي حقوقي از جمله نظام حقوقي ايران، انفكاك رابطۀ سببيت از ركن رواني را بيش از پيش ناممكن مي‌سازد. اجمالاً مي‌توان سيماي دستگاه سببيت در قانون مجازات اسلامي را اين‌گونه تصوير كرد: ديدگاه سبب متعارف در فروض اجتماع يگانه سبب انساني با ساير عوامل طبيعي به كار رود. به كارگيري معيار اين نظريه يا هر نظريه ديگري در فروض اجتماع اسباب متعدد انساني به دليل پيچيدگي و كثرت مصاديق قابل طرح، ناكارآمد است. از اين رو تشخيص سبب مؤثر قانوني را در اين فروض بايد به قضاوت‌هاي سببي عرف واگذار نمود. هم معيار ديدگاه سبب متعارف و هم قضاوت‌هاي عرفي مبتني بر سرزنش‌پذيري رفتار به ويژه در نتايج غير مستقيم، متكي بر عناصر رواني است.

Causation in criminal law, is a relationship that provides a means of connection between the conduct and the harmful result. Today, in many legal systems, the study of this relation (more than the attention to material elements) is based on the criteria for assessing the culpability of behavior. On one hand Sufficient cause view tends to rest on legal concepts of intention and fault as a diagnostic criteria to legal cause with similar foundations in Islamic's jurisprudential texts, is the base of disscution about causation in the islamic criminal law, and on other hand the unbreakable amalgamation of the concept of legal causality with customary standards in most legal systems, including the Iranian legal system, makes it increasingly impossible to separate between the mens rea and causation. In summary, the form of the causal relationship in the Islamic Penal Code can be explained as follows: , the criteria of Sufficient cause view tends to be used only in effect of human causes plural with other natural factors. This theory or any other theory of using standard assumptions of multiple human causes, because of the complexity and multiplicity of mentionable instances, is unusable. Accordingly, finding an effective legal cause to in these assumptions must be borne by customary judgments. Both the criterion of the Sufficient cause view and the customary judgments based on the culpability of behavior, in particular on indirect results, rely on mental elements (mens rea).