ارزيابي تحقيقات جنايي پرونده هاي مرگ در زندان در پرتو اصول و موازين بين المللي

Evaluation of criminal investigations of death in prisons' cases in light of international principles and standards.

انجام تحقيقات جنايي در پرونده‌هاي مرگ در زندان، مستلزم رعايت شرايطي است تا در پرتو آن‌ها، شاكيان اين پرونده‌ها بتوانند از حق شكايت كيفري خود بهره گيرند. در اسناد حقوق بشري، نظر به اهميت رعايت حق سلامت جسماني محكومان و بازداشت‌شدگان از سوي مقامات زندان، استانداردهايي چون اصل سرعت در انجام تحقيقات، استقلال آن و نيز مشاركت شاكيان در فرايند تحقيقات، پيش-بيني شده است. با اين حال برخي نظام‌هاي كيفري، در عمل با ايجادِ نظام‌مندِ برخي موانع، دسترسي بازماندگان و بزه‌ديدگان مرگ در زندان به عدالت را محدود مي‌سازند. به حاشيه‌راندن خانواده‌ها و وكلاي بزه‌ديدگان به بهانة محرمانه بودن تحقيقات، فقدان ساختارهاي سازماني مستقل و غيروابسته براي انجام تحقيقات، و به طور كلي ايجاد موانع و اختلال در مسير تحقيقات جنايي كارآمد، كشف حقيقت‌هاي پرونده‌هاي مرگ در زندان را با چالش‌هاي اساسي روبرو مي‌سازد. پرسش اصلي اين مقاله اين است كه اصول پذيرفته‌شده در ارتباط با تحقيقات جنايي اين پرونده‌ها تا چه اندازه مورد پذيرش نظام عدالت كيفري ايران قرار گرفته است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد رعايت استانداردهاي موردبحث در پرونده‌هايي كه تحقيقات مربوط به آن به طور انحصاري توسط نظام قضايي انجام مي‌پذيرد در مقايسه با پرونده‌هايي كه از دخالت فراقوه‌ايِ كميته‌هاي ويژة دولت و مجلس در انجام تحقيقات برخورداند داراي اختلافي معنادار هستند.

In human rights documentations, due to importance of the convicted and arrested people’s physical health right, standards like as promptness in investigation, its independence as well as participation of complainants in the course of investigation are considered. However, in fact, some criminal systems by creating several systematic challenges limit the access to justice of next of the kin and victims of death in custody. Marginalizing of the families and victims’ lawyers through the secrecy of investigation, lack of independent organizational structures for investing and as a whole creation of obstacles and disruptions in the path of effectiveness investigation, confront the uncovering of the facts in these cases with fundamental challenges. The main question of current article is to what extent the prevalent standards related to criminal investigation are accepted in Iran criminal justice system. The results of this article show us there is a meaningful difference between the cases that the criminal system is the exclusive authority for investigation in compare of the cases there are some additional committees for that.