مكان و كاركردهاي معنايي آن در اشعار يحيي سماوي

مكان يكي از مهم‌ترين عناصر كلي شعر است كه عناصر ديگر شعر در آن نهفته و نزد بسياري از شاعران حضوري قوي دارد، به‌طوري كه بخشي از زندگي آن‌ها را تحت‌تأثير خود قرار داده است. شاعران مقاومت با توجه به اين عنصر، علاقه زيادي به بهره‌گيري از آن در اشعار خود نشان داده‌اند كه اين امر، تا حدود زيادي به عواطف و احساسات‌شان نسبت به آن مكان خاص و يا شناخت آن‌ها نسبت به هويّت ملي‌شان ارتباط دارد. زيرا شعر شاعران مقاومت بازتاب حوادث واقعي زندگي و جامعه آن‌ها بوده و چون خودشان دشواري‌هاي ناشي از مقاومت در برابر ظلم و استبداد را از عمق جان درك كرده‌ و با دشواري‌هاي تبعيد و تعقيب و جايجايي مداوم روبرو بوده‌اند، عنصر مكان در شعرشان جايگاه برجسته‌اي دارد، يحيي سماوي شاعر معاصر عراقي، از پيشگامان شعر عربي و يكي از رزمنده‌هاي انتفاضه مردم جنوب عراق عليه نظام بعثي در سال 1991م بود كه از آن زمان تاكنون درنتيجه موضع سياسي خود، سال‌ها در تبعيد و به دور از ميهن خود زيسته است، از همين جهت مكان در شعر وي از اهميت بالايي برخوردار است. اين پژوهش با تكيه بر روش وصفي تحليلي، به بررسي مكان و كاركردهاي معنايي آن در شعر شاعر مقاوم عراقي، يحيي سماوي مي‌پردازد. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه يحيي سماوي كه از بارزترين شاعران معاصر عربي است، اهتمام ويژه‌اي به مكان داشته و اين عنصر مجموعه‌هاي شعري سماوي را از وجوه مختلفي تحت‌تأثير قرار داده است. حضور شاعر در دوران حكومت بعث عراق در ميهنش و مهاجرت از آن و سپس اشغال عراق توسط آمريكايي‌ها، سبب گرديد سماوي توجه ويژه‌اي به عراق و شهرهاي آن داشته باشد. هدف يحيي سماوي در اشاره به اين مكان‌ها، كاركردهاي مختلفي چون ابراز عشق، دلتنگي، نفرت و مرثيه‌سرايي براي آن‌ها، بوده و تلاش كرده است تا از اين طريق هويت ملي و عواطف و احساسات شخصي‌اش را به تصوير بكشد.