بررسي تحليلي جايگاه زن درروايت‌هاي قصه چل‌گيس براساس بن‌مايه‌هاي اساطيري

قصۀ چل‌گيس يكي از قصه‌هاي مشهور و زبانزد در ادبيات عاميانه است. در روايت‌هاي گوناگون اين قصه، عناصر مشتركي مانند توصيف شخصيّت چل‌گيس با مشخصه‌هاي تكرارشونده، بن‌مايۀ‌ نبرد قهرمان با اژدها، سرزمين‌هاي بي‌آب و قحطي‌زده، وجهي نمادين و اساطيري به قصه مي‌دهد. هدف اين پژوهش دريافت نقش و جايگاه زن در جامعه با روش تحليلي ـ توصيفي، در روايت‌هاي گوناگون قصۀ چل‌گيس در مجموعه فرهنگ افسانه‌هاي مردم ايران با توجه به ژرف‌ساخت اساطيري قصه مي‌باشد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد با توجه به پيشينۀ مادرسالاري و پرستش ايزدبانوان در ايران، شخصيّت چل‌گيس مي‌تواند تجسمي از ايزدبانو آناهيتا، ايزدبانوي آب در باور و اساطير ايراني باشد. همچنين همنشيني بن‌مايه‌هاي اساطيري مرتبط با كنش شخصيت اصلي زن و مرد در ساختار پيوسته قصه، بيانگر برجسته‌سازي كنش‌ها و قدرت مردانه، تفويض خويشكاري زنانه به مردان، انفعال شخصيّت زن و تثبيت جايگاه زن به عنوان يك همسر مطيع است. با اين رويكرد قصه چل‌گيس فضايي در حال گذار از افول باورهاي مادرسالاري و شكل‌گيري جامعه‌اي پدرسالار را ترسيم مي‌كند.