ارائۀ مدل اكتشافي جهت بيان روابط بين عوامل شخصيتي، سبك‌هاي دلبستگي، منبع كنترل، راهبردهاي مقابله‌اي و استرس ادراك شده با ادراك بيماري در مبتلايان به هموفيلي: با تأكيد بر نقش ميانجيِ سبك‌هاي تبادل اجتماعي

Presenting an Exploratory Model to Express the Relationships among Personality Factors, Attachment Styles, Source of Control, Coping Strategies, Perceived Stress and Disease Perception in Patients with Hemophilia: with an Emphasis on the Mediating Role of Social Exchange Styles

هدف از پژوهش حاضر ارائۀ مدل اكتشافي‌ جهت بيان روابط بين عوامل شخصيتي، سبك‌هاي دلبستگي، منبع كنترل، راهبردهاي مقابله‌اي و استرس ادراك شده با ادراك بيماري در مبتلايان به هموفيلي، با تأكيد بر نقش ميانجي سبك‌هاي تبادل اجتماعي بود. پژوهش حاضر از نوع همبستگي مبتني بر تحليل مسير است. به منظور اجراي پژوهش از بيماران عضو كانون حمايت از هموفيلي در شهر اصفهان، 450 نفر، به شيوۀ تصادفيِ ساده انتخاب شدند. ابزارهاي به‌كار رفته در اين پژوهش شامل پرسشنامۀ پنج‌عاملي شخصيتي نئو، مقياس سبك‌هاي دلبستگي هازن و شيور، مقياس كنترل راتر، پرسشنامۀ سبك‌هاي مقابله با استرس اندلر و پاركر، پرسشنامۀ استرس ادراك‌شدۀ كوهن، پرسشنامۀ ادراك بيماري و پرسشنامۀ سبك‌هاي تبادل اجتماعيِ ليبمن بود. نتايج پژوهش حاكي از رابطۀ خطي ويژگي‌هاي شخصيتي روان‌رنجوري، مسئوليت‌پذيري، برون‌گرايي و انعطاف‌پذيري، دو سبك مقابله‌اي (هيجان‌مدار، مسئله‌مدار و اجتنابي) و سبك دلبستگي ايمن با ادراك بيماري است. همچنين نتايج نشان داد ويژگي‌هاي شخصيتي (روان‌رنجوري، برون‌گرايي، دلپذير بودن، انعطاف‌پذيري و مسئوليت‌پذيري)، سبك‌هاي مقابله‌اي (اجتنابي و هيجان‌مدار)، سبك دلبستگي (ايمن و ناايمن دوسوگرا) و منبع كنترل از طريق ميانجي‌گري سبك تبادل اجتماعي انصاف با ادراك بيماري ارتباط دارند. بنابراين به منظور ارائۀ اقدامات، جهت بهبود ادراك بيمارانِ مبتلا به هموفيلي، لازم است علاوه بر توجه ويژه به ويژگي‌هاي شخصيتي، سبك‌هاي مقابله‌اي، سبك دلبستگي، منبع كنترل و استرس ادراك‌شده، متوجه سبك تبادل اجتماعي انصاف نيز بود.

The aim of this study was to present an exploratory model to express the relationships between a set of factors including personality factors, attachment styles, control source, coping strategies and perceived stress and disease perception in patients with hemophilia, emphasizing the mediating role of social exchange styles. The present study is a correlational study based on path analysis. In order to conduct the study, 450 patients from the Hemophilia Support Centre in Isfahan were randomly selected. The instruments used in this study included the Neo Five Personality Factor Questionnaire, the Hazen and Shaver Attachment Styles Scale, the Rutter Control Scale, the Andler and Parker Stress Coping Questionnaire, the Cohen Perceived Stress Questionnaire, the Disease Perception Questionnaire and the Libman Social Learning Exchange Questionnaire. The results indicated a linear relationship between a group of factors such as neurotic personality traits, responsibility, extraversion and flexibility, two coping styles (emotion-oriented, problem-oriented and avoidance) and a secure attachment style and disease perception. The results also showed personality traits (neuroticism, extraversion, pleasantness, flexibility and responsibility), coping styles (avoidance and emotion-oriented), attachment style (safe and unsafe ambivalent) and source of control are related to the perception of disease through the mediating role of social exchange style fairness. Therefore, in order to provide measures to improve the perception of patients with hemophilia, it is necessary to pay special attention to personality traits, coping styles, attachment style, source of control and perceived stress in addition to fair social exchange styles.