مسائل و راهكارهاي استفاده بهينه و پايدار از منابع آب براي توليدات دامي با تكيه بر ارتقاء بهره‌وري آب دامي

توليد محصولات دامي در شرايط كمبودآب و به دليل بالابودن محتوي آب مجازي آنها، همواره موردمناقشه محافل علمي بوده است. برخي منابع علمي معتقدند كه توليد محصولات دامي به‌دليل نياز زياد آنها به توليد محصولات علوفه‌اي، به منابع آب كشورهاي كم‌آب، آسيب مي‌زند؛ درحاليكه منابع علمي ديگري براين عقيده‌اند كه در نياز به آب زياد براي توليد محصولات دامي اغراق‌شده و در موارد زيادي «بهره‌وري آب دامي» با بهره‌وري آب بعضي محصولات زراعي، به‌خصوص وقتي كه پروتئين حاصله و ارزش تغذيه‌اي محصولات و يا ساير خدمات دام ملاك قرارگيرند، قابل مقايسه هستند. به‌هرحال همانند بحث بهره‌وري آب كشاورزي، حل مسئلۀ توليد دام از منابع آبِ محدود، درگرو بهبود بهره‌وري آب دامي است. برحسب تعريف، بهره‌وري آب دامي عبارت است از نسبت منافع خالص حاصل از محصولات و خدمات مرتبط با دام به‌ميزان آب مصرفي در توليد محصولات دامي. دربحث بهره‌وري آب دامي هدف، افزايش تعداد دام و يا افزايش ميزان توليدات دامي نيست؛ بلكه هدف اصلي ايجاد فرصت‌هاي لازم با همان منافع و با تعداد دام كمتر و تقاضاي كمتر آب كشاورزي براي توليد علوفه مي‌باشد. در اين مقاله ضمن بررسي ديدگاه‌هاي علمي مختلف درخصوص مزيت توليد محصولات دامي در شرايط كمبود منابع آب با درنظرگرفتن بهره‌وري آب محصولات زراعي و دامي، مفهوم شاخص بهره‌وري آب دامي و نحوۀ محاسبه آن، تشريح شده است. سپس مقادير كمّي و ظاهري اين شاخص براساس منابع مختلف، ارائه گرديده و منابع خطا، مسائل و چالش‌هاي اندازه‌گيري‌ واقعي آن، تشريح شده است. به طوركلي توليدات دامي مي‌توانند به‌عنوان يك روش مؤثر و يا بالعكس ناكارآمد در توليد غذا براي مردمبسته به انتخاب مقياس و سيستمي كه دام در آن توليد مي‌شود تلقي شوند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه در ايران، ارتباطات لازم در بحث توليد دام با آب مصرفي، به‌خصوص در سيستم‌هاي تركيبي زراعتدام و در مقياس حوضه‌آبريز، هنوز ايجاد نشده است.