تنوع ملكولي و روابط ژنتيكي بين توده‌هاي Aegilops tauschii بر اساس چندشكلي حاصل از ناحيه CAAT-box پروموتر ژن‌ها

هدف:  اهميت خويشاوندان وحشي در به نژادي گندم سبب شده است تا مطالعات فراواني در رابطه با بررسي تنوع و ساختار ژنتيكي گونه‌هاي مختلف گندم وحشي با استفاده از سيستم‌هاي نشانگري گوناگون انجام شود. هدف اين مطالعه بررسي تنوع ژنتيكي 90 توده‌ مختلف tauschii Ae. به منظور تعيين ميزان تنوع ژنتيكي، و همچنين آناليز ساختار ژنتيكي آن‌ها براي گروه‌بندي توده‌ها با استفاده از چند شكلي حاصل از نواحي CAAT-box   بود.  مواد و روش‌ها: در اين تحقيق تنوع ژنتيكي و ساختار جمعيت 90 توده Ae. tauschii جمع آوري شده از مناطق مختلف ايران با استفاده از 12آغازگر CBDP مورد بررسي قرار گرفت. نتايج: با توجه به نتايج به دست آمده در مجموع، تعداد 141 باند توسط 12 آغازگر مورد استفاده توليد شد كه 91 مورد از اين باندها چندشكل بودند و متوسط تعداد باند چند شكل توليد شده به ازاي هر آغازگر برابر با  7.58 بدست آمد. مقدار شاخص محتواي اطلاعات چند شكل(PIC) و شاخص نشانگر (MI) براي آغازگرهاي CBDP مورداستفاده بترتيب بين 0.4 تا 0.49 و 1.49 تا 4.99 متغير بود. با توجه به شاخص‌هاي محاسبه شده آغازگرهاي CB9، CB12 و CB1 بيشترين كارايي را در تفكيك ژنتيكي توده‌ها نشان دادند. تجزيه ساختار ژنتيكي، توده‌هاي مورد بررسي را در سه گروه اصلي با  تعداد 10، 18 و 30 توده دسته‌بندي نمود و بقيه توده‌ها به عنوان توده‌هاي مخلوط شناسايي شدند.  در اين مطالعه بالاترين مقادير شاخص‌هاي تنوع ژنتيكي شامل تعداد آلل‌هاي مؤثر، شاخص شانون و ميزان هتروزيگوسيتي مربوط به زير جمعيت 1 بود. علاوه بر اين، ميزان تمايز ژني (Gst) و جريان ژني (Nm) بين زير جمعيت‌ها به ترتيب برابر با 0.03 و 18.58 بود. دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه‌اي، توده‌هاي مورد بررسي را به سه گروه تقسيم بندي نمود كه مطابق با گروه‌بندي حاصل از تجزيه ساختار ژنتيكي بود. نتيجه گيري: نتايج حاصل از پارامترهاي مختلف نشان داد كه نشانگر CBDP يك نشانگر مناسب در بررسي تنوع ژنتيكي توده‌هاي Aegilops tauschii  مي‌باشد. همچنين با توجه به نتايج ساختار ژنتيكي جمعيت و پارامترهاي تنوع ژنتيكي بين زير جمعيتي به نظر مي‌رسد لازم است  اقداماتي جهت حفاظت از اين منبع ژنتيكي ارزشمند كه توان بالقوه بسيار بالايي در بهنژادي گندم زراعي دارد، صورت گيرد.