تعيين مهم‌ترين ويژگي‌هاي فيزيكي خاك مؤثر بر بهره‌وري مصرف آب در گياه ذرت علوفه‌اي

در راستاي مديريت و ارتقاء بهره وري مصرف آب در بخش كشاورزي، توجه به ويژگي هاي فيزيكي خاك يك اصل محسوب مي گردد. بر اين اساس مطالعه حاضر با هدف بررسي رابطه مهم ترين ويژگي هاي فيزيكي خاك با بهره وري مصرف آب در گياه ذرت علوفه اي، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي طرق در استان خراسان رضوي انجام شد. در اين مطالعه تعداد 30 كرتبا مساحت 15 مترمربع، با خاك هاي متفاوت از نظر بافت و ساختمان، به عنوان كرت هاي آزمايشي انتخاب گرديد و كليه عمليات كاشت، داشت و برداشت به صورت يكنواخت براي كل كرت ها انجام شد. گياه ذرت به صورت دستي كشت شد و آبياري سطحي با استفاده از تانكر و شمارنده، به انجام رسيد و در هر نوبت، آبياري براي كل كرت ها در يك روز و به يك ميزان صورت گرفت. پس از تهيه نمونه هاي خاك از كرت هاي آزمايشي و اندازه گيري هاي آزمايشگاهي و صحرايي، تعداد 35 ويژگي فيزيكي خاك، تعيين شد. محصول ذرت به صورت دستي در هر كرت برداشت شد و مقادير ميانگين بهره وري مصرف آب (عملكرد كل زيست توده هوايي به ازاء واحد آب كاربردي) در دو سال متوالي، ملاك محاسبات آماري قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش هاي تجزيه مؤلفه هاي اصلي، ضريب همبستگي پيرسون، رگرسيون خطي چندمتغيره و تجزيه مسير (عليت) تحليل شد. نتايج نشان داد كه از مجموع 35 ويژگي فيزيكي مطالعه شده، ويژگي هاي آب قابل استفاده (ظرفيت مزرعه در مكش 100 سانتي متر) با ضريب تبيين 54 درصد، انرژي انتگرالي آب قابل استفاده (ظرفيت مزرعه در مكش 330 سانتي متر) با ضريب تبيين 20 درصد و ميانگين قطر خلل و فرج خاك با ضريب تبيين چهار درصد، توانسته اند مجموعاً 78 درصد تغييرات بهره وري مصرف آب در گياه ذرت علوفه اي را توجيه نمايند. در مجموع مي توان ويژگي هاي مقدار و انرژي آب قابل استفاده و قطر خلل و فرج خاك را به عنوان مهم ترين ويژگي هاي فيزيكي مؤثر بر بهره وري مصرف آب در گياه ذرت علوفه اي بر شمرد.