تبيين مراحل تربيت عقلاني مبتني‌بر مراتب نفس ازمنظر ملاصدرا

هدف پژوهش حاضر، تبيين مراحل تربيت عقلاني مبتني‌بر مراتب نفس ازمنظر ملاصدراست. اين پژوهش از نوع تحقيقات كيفي بوده كه از روش تحليل محتواي كيفي مارشال و راسمن به‌منظور انجام پژوهش بهره گرفته است. برهمين‌اساس، ابتدا كتب تأليفي ملاصدرا، مورد بررسي و از خلال آنها مباحث مربوط به عقل مدنظر قرار گرفته و در مرحله بعد، به‌‌منظور دستيابي به مراحل تربيت عقلاني، ابتدا به نظريات تربيتي ملاصدرا و كساني كه در اين زمينه كاركرده‌اند، مراجعه و سپس با جمع‌بندي نظريات حاصله، ديدگاه ملاصدرا در رابطه با تربيت عقلاني و مراحل آن استخراج شد. نتايج حاصله از پژهش حاكي از آن است كه صدرا عقل را به‌عنوان يكي از آخرين مراتب نفس شناخته و آن را داراي دو قوه علامه و عماله مي‌داند. قوه علامه قادر به  ادراك كليات است كه داراي چهار مرتبه: بالقوه، بالملكه، بالفعل و بالمستفاد است و  قوه عامله  قادر به ادراك جزييات مرتبط با عمل مي‌باشد و داراي چهار مرتبه: تهذيب ظاهر، تهذيب باطن، آراستن باطن و فناي في‌الله است. برهمين‌اساس، تربيت عقلاني از ديدگاه صدرا به‌معناي ايجاد شرايط مساعد تربيتي براي طي‌كردن مراتب عقلاني و رسيدن به آخرين مراتب قواي عاقله يعني عقل مستفاد و فناي في‌الله است. سپس مراحل تربيت عقلاني برمبناي مراتب نفس به پنج مرحله: پيش مقدماتي، مقدماتي، تمهيد، اعتدال و استعلا، تقسيم و تبيين شد.