پايش تخريب سرزمين و بيابان‌زايي منطقه‌هاي خشك و نيمه خشك با تاكيد بر پاسخ توليد ناخالص اوليه به متغيرهاي اقليمي در بازه‌ي 2017-2001 در استان فارس

محاسبه دقيق تغيير كربن در بوم‌سامانه‌هاي مختلف ممكن است شاخصي كليدي در برآوردكردن تغيير تخريب زمين در جهان باشد. هدف از اين تحقيق، بررسي روند تخريب زمين با بررسي‌كردن روند تغيير شاخص توليد ناخالص اوليه، سنجه‌هاي اقليمي (دما و بارش) و ارتباط اين شاخص با داده‌هاي اقليمي در بازه‌ي زماني 2017-2001 در كاربري‌هاي مختلف استان فارس است. داده‌هاي توليد ناخالص اوليه از سنجنده‌ي موديس 8 روزه MOD17A2 سالانه استخراج، و داده‌هاي اقليمي از 15 ايستگاه‌ منطقه با روش درون‌يابي تهيه كرده شد. شيب تغيير شاخص‌هاي توليد ناخالص اوليه، دما و بارندگي و همبستگي بين توليد ناخالص اوليه و دما و بارش در هر كاربري بررسي‌شد. نتيجه نشان داد كه بيش‌ترين درصد توليد ناخالص اوليه به‌ترتيب در كاربري‌هاي بوته‌زار، زمين‌ كشاورزي، زمين لخت، علفزار، منطقه‌ي مسكوني، و بستر آبي است. بررسي شيب تغيير نشان داد كه در حالت كلي روند تغيير توليد ناخالص اوليه در اين دوره‌ي 17 ساله افزايشي، اما روند دما و بارش به‌ترتيب افزايشي و كاهشي بود. دليل آن را مي‌توان بهره‌گيري كشاورزان از منابع آب زيرزميني براي تامين آب كشاورزي، و در نتيجه افزايش توليد ناخالص اوليه دانست. درصد تغيير توليد ناخالص اوليه، دما، و بارش در كاربري‌هاي مختلف در بازه‌ي زماني بررسي‌شده نشان داد كه روند تغيير مثبت توليد ناخالص اوليه در كاربري زمين لخت 78/24%، زمين كشاورزي 54/32 %، علفزار 81/14 %، بوته‌زار 89/85%و در ساوانا 100% بود، در حالي كه روند افزايش دما و كاهش بارندگي در بيش‌تر كاربري‌ها ديده مي‌شود. براساس نتيجه‌هاي رابطه‌ي همبستگي در زمين‌هاي لخت، ساوانا و بوته‌زار بيش‌تر از بارش، و زمين‌هاي كشاورزي و علفزارها از دما تأثير گرفته است. در حالت كلي افزايش در توليد ناخالص اوليه در زمين‌هاي كشاورزي بر پايه‌ي افزايش دما و كاهش بارندگي نشان‌دهنده‌ي ايجادشدن شرايط براي تخريب زمين و بيابان‌زايي است.