مطالعۀ استقرارها و سفال خاكستري عصر آهن منطقۀ طالقان (براساس بررسي هاي ميداني)

از آنجا كه عصر آهن، نقطۀ تلاقي بين دوران پيش‌ازتاريخ و تاريخي ايران به‌حساب مي‌آيد، از منظر باستان‌شناسي داراي اهميت بسزايي است. از مهم‌ترين يافته‌ها و بحث‌هاي عصر آهن، سفال خاكستري و مسأله پيدايش و چگونگي انتشار آن در ايران است؛ در اين‌خصوص، نظريات متعددي ارائه شده كه برخي آغاز عصر آهن و ظهور سفال خاكستري را نتيجۀ مهاجرت و پويايي فرهنگي، و برخي آن‌را دروني و در نتيجۀ تطور و تغييرات در فرهنگ‌هاي عصر مفرغ مي‌دانند. از نقاط قابل‌توجه عصر آهن فلات‌مركزي، منطقۀ ميان‌كوهي طالقان است؛ از اين منطقه، 13 محوطۀ عصر آهن شناسايي شده است كه بخشي ‌از ‌يافته‌هاي سفالي آن در دورۀ مذكور را قطعات سفال‌هاي خاكستري با فاصلۀ زماني آهن I و II را به‌خود اختصاص مي‌دهند كه تاكنون كمتر بدان پرداخته شده است. هدف اصلي اين پژوهش، ضمن معرفي و تحليل استقرارهاي عصر آهن منطقۀ طالقان، بررسي سفال‌ خاكستري و مقايسه و تطبيق آن با ساير مناطق محوطه‌هاي همجوار است. پرسش‌ها عبارتنداز: گونه‌ها و الگوي پراكنش محوطه‌هاي عصر آهن منطقۀ طالقان از چه شاخصه‌اي برخوردارند؟ ظهور سفال خاكستري منطقۀ طالقان پي‌آمد استقرارهايي با يك فرهنگ جديد است يا فرآيند يك فرهنگ تطوريافتۀ درون‌منطقه‌اي بوده است؟ سفال خاكستري منطقۀ طالقان محصول يك جامعۀ پيشرفته با شاخصه‌هاي جوامع پيچيدۀ شهري است، يا محصول يك جامعۀ روستايي بوده است؟ روش پژوهش، به‌صورت ميداني با گردآوري سفال‌ها از سطح محوطه‌ها و مطالعۀ آن با رويكرد توصيفيتحليلي از طريق جستجو در منابع كتابخانه‌اي و گزارشات فعاليت ميداني صورت‌گرفته و سپس نتايج حاصل‌شده به شيوۀ تاريخيتحليلي ارائه شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه سفال خاكستري طالقان احتمالاً پي‌آمد يك استقرار جديد است و وجود برخي نشانه‌ها باعث تقويت اين فرضيه شده كه سفال خاكستري اين منطقه، محصول يك جامعۀ دامداركوچ‌نشين يا به احتمالي ديگر، محصول يك جامعۀ دامدار روستايي است كه با جوامع پيشرفتۀ فلات‌مركزي در ارتباط بوده است؛ همچنين بررسي گونه‌ها و الگوهاي استقراري طالقان نشان مي‌دهد عموماً پراكنش محوطه‌هاي در راستاي برآوردن نيازهاي جوامع كوچ‌رو بوده است.