مقايسۀ تطبيقي معماري آتشكده و پايه آتشدانِ ساساني مكشوفه از محوطۀ ويگل و هراسگان با ساير بناهاي مذهبي ساساني

بناهاي مذهبي از دوران باستان تاكنون نقش مهمي در تشكيل عناصر ساختار فضايي شهر و روستاها ايفا نموده‌اند. كاوش‌هاي باستان‌شناسي و شواهد موجود تاريخي نشان مي‌دهند، اماكن مذهبي در دوره‌هاي تاريخي به‌ويژه ساساني يكي از مراكز مردم براي انجام مراسمات مذهبي بوده‌اند؛ يكي از يافته‌هاي اخير كاوش‌هاي باستان‌شناسي در استان اصفهان، بناي مذهبي موسوم به آتشكدۀ ويگل است كه از كاوش‌هاي محسن جاوري در سال 1389 هجري شمسي در 10 كيلومتري جنوب‌شرقي شهرستان آران و بيدگل يافت شد. مصالح اين بنا برخلاف ساير بناهاي هم‌عصر خويش، چينه‌اي و پلاني چليپايي‌شكل دارد. در بخش مياني آتشكدۀ ويگل پايۀ آتشداني مركب از دو سكوي مربع و ساقه ستوني گچي با شيارهايي قاشقي‌شكل از مصالح گچ و قلوه‌سنگ ساخته شده است. در اين‌راستا، مقالۀ حاضر با هدف بازشناسي و مقايسۀ وجوه معماري آتشكدۀ ويگل با برخي از آتشكده‌هاي مناطق مختلف، مورد بحث و تحليل قرار گرفته است؛ بنابراين پژوهش حاضر، براساس هدف از نوع تحقيقات بنيادي و براساس ماهيت و روش، تحقيقات تاريخي و تحليلي است؛ اطلاعات مورد نياز به دو روشِ مطالعات اسنادي و ميداني جمع‌آوري گرديده و در تلاشِ پاسخ به پرسش‌هاي پيشِ‌روست: 1. چگونه مي‌توان بر پايۀ شواهد برجامانده از معماري اين بنا، كاربري آن‌را به‌عنوان آتشكده اثبات نمود و اين‌كه براساس منابع تاريخي كدام گونه از آتش در اين آتشكده در فروزش بوده است؟ 2. پلان معماري آتشكدۀ ويگل از چه الگويي پيروي نموده است؟ نتايج پژوهش نشان‌داد تحليل و مقايسۀ سبك‌شناسي معماري آتشكدۀ ويگل با ديگر نمونه‌هاي هم‌زمان ساساني نمايانگر شباهت‌هاي اين اثر، نظير معماري و يا پايه‌آتشدان در ساخت خود از الگويي مشابه نمونه‌هاي ساساني بهره برده است و با وجود بقاياي معماري همجوار ازجمله دالان طواف مي‌توان كاربري آتشكده براي آن متصور شد؛ هم‌چنين باتوجه به مراتب آتش در اين دوره، احتمالاً آتشي كه در اين مكان پرستش مي‌شده از نوع آتش محلي (آدُران) بوده است.