شهر سيمره از شكل‌گيري تا انقراض (مطالعۀ عوامل مؤثر در مكان‌گزيني، گسترش و انقراض شهر سيمره)

سيمره/ صيمره، يكي از شهري مهم ناحيۀ غربي ايران در سده‌هاي آغازين دوران اسلامي است كه متون تاريخي به موقعيت آن در منطقۀ جبال و در حدفاصل خوزستان و كوهستان زاگرس اشاره كرده‌اند. اين شهر پس از يك دوره حيات كوتاه‌مدت اما پررونق، در اوايل سدۀ پنجم هجري متروكه مي‌شود. باوجود پيشينۀ نسبتاً طولاني‌مدت مطالعات باستان‌شناسي در اين شهر، امروزه ابهامات و پرسش‌هاي چندي در رابطه با موقعيت مكاني دقيق آن در جغرافياي امروزي منطقه و دلايل واقعي انقراض آن مطرح است. علاوه‌بر اين، بررسي نقش عوامل مختلف در رونق و توسعۀ اين شهر ازجمله مواردي است كه در پژوهش‌هاي پيشين مغفول مانده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا با بررسي متون تاريخي و شواهد باستان‌شناسي ضمن رفع ابهام در مورد موقعيت مكاني شهر سيمره، تأثير متغيرهاي زيست‌محيطي، عوامل انساني و تحولات سياسيتاريخي در روند مكان‌گزيني، گسترش و فروپاشي اين شهر بررسي شود. پرسش‌هاي تحقيق از اين قرار است؛ ۱. موقعيت مكاني شهر تاريخي سيمره در جغرافيايي امروزي منطقه با كدام محوطه منطبق است؟ ۲. عوامل مؤثر در مكان‌گزيني (شكل‌گيري)، رشد و گسترش و انقراض شهر سيمره كدامند؟ بر اين‌اساس، فرضيات عبارتنداز: موقعيت شهر تاريخي سيمره با شهر «دره‌شهر» امروزي منطبق است. برخورداري‌هاي زيست‌محيطي و موقعيت راهبردي اين شهر در مسير راه‌هاي ارتباطي خوزستان به غرب ايران باعث شكل‌گيري و توسعۀ شهر سيمره در سده‌هاي آغازين اسلامي شده است و حوادث طبيعي و تحولات سياسيتاريخي باعث انقراض اين شهر شده است. روش پژوهش تاريخي است و اطلاعات آن با استفاده از مطالعات اسنادي و بازديدهاي ميداني گردآوري شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه مكان شهر تاريخي سيمره با محوطۀ معروف به «كَلِك» در حاشيۀ جنوب‌غربي شهر امروزي دره‌شهر منطبق است. در مرحلۀ تكوين، عوامل تدافعي و امنيتي بيشترين نقش را در مكان‌گزيني اين شهر داشته است. موقعيت راهبردي اين شهر بر سر راه ارتباطي و بازرگاني خوزستان به غرب ايران در كنار برخورداري‌هاي زيست‌محيطي و توجه امراي آل‌حسنويه (330406ه‍.ق./ 9411015م.) به آن، رشد و شكوفايي آن در سده‌هاي آغازين اسلامي را موجب‌شده كه تا اوايل سدۀ پنجم هجري حيات آن ادامه داشته است؛ بررسي‌ها نشان مي‌دهد در كنار زلزله، عوامل سياسيتاريخي و كاهش رونق راه‌هاي ارتباطي منطقه، كه به‌‌‌دنبال انقراض حكومت آل‌حسنويه رخ داده، بيشترين تأثير را در متروك‌شدن اين شهر داشته است.