پژوهشي بر هنر آينه‌كاري در خانه‌هاي قاجاري بافت تاريخي شهر يزد

آينه‌كاري يكي از هنرهاي ظريف و پركار وابسته به معماري است كه از كنار هم گذاشتن قطعات كوچك و بزرگ آينه به‌وجود مي‌آيد. آينه‌كاري معمولاً در بخش‌هاي دروني بناهاي مختف، ازجمله: اماكن متبركه، كاخ‌ها و هم‌چنين منازل مسكوني مورد استفاده قرار گرفته كه علاوه‌بر بُعد تزئيني داراي جنبه‌هاي مهم كاربردي نيز مي‌باشد. اگرچه ردپاي استفاده از اين هنر را بايد در بناهاي مختلف دورۀ صفوي و يا حتي قبل از آن، پي‌گرفت؛ اماتوسعه و اوج اين هنر را مي‌توان در بناهاي مختلف دورۀ قاجار مشاهده نمود. يزد يكي از شهرهايي است كه به‌واسطۀ پابرجايي و ماندگاري بافت تاريخي آن مي‌تواند در ارتباط با جنبه‌هاي مختلف هنر آينه‌كاري در خانه‌هاي دورۀ قاجار مورد مطالعه قرار گيرد. اين پژوهش به‌دنبال آن است، تا به بررسي و شناسايي تكنيك‌ها و نقوش آينه‌كاري شده در اين خانه‌ها پرداخته؛ و هم‌چنين جنبه‌هاي كاربردي اين هنر در فضاهاي مختلف آينه‌كاري شده را نيز، مورد مطالعه و تجزيه تحليل قرار دهد. بر اين‌اساس خانه‌هاي آينه‌كاري شدۀ شهر يزد شناسايي و فضاهاي آينه‌كاري شدۀ آن‌ها مورد مطالعه و تجزيه تحليل قرار گرفت. به‌نظر مي‌رسد فضاهاي آينه‌كاري شدۀ اين خانه‌ها علاوه‌بر تزئيني بودن، داراي جنبه‌هاي كاربردي و حتي اجتماعي نيز مي‌باشند. با توجه به نتايج به‌دست آمده مي‌توان اين‌چنين اذعان نمود كه: كه درمجموع، استفادۀ هم‌زمان از دو تكنيك گچ‌بري برروي آينه و آينه‌كاري برروي گچ، با توجه به درصد (58%)، متداول‌ترين تكنيك در خانه‌هاي شهر يزد بوده است؛ هم‌چنين در ارتباط با نقوش؛ اشكال منظم هندسي با 90% و نقوش ختايي با 75%، پركاربردترين‌؛ و نقش كاسه‌بشقابي با (3/8%)؛ كم‌كاربردترين نقوش را در خانه‌هاي شهر يزد به خود اختصاص داده‌اند. اتاق‌ آينه در 7/91% خانه‌ها در بخش‌هاي زمستان‌نشين خانه (شمالي و غربي) قرار داشته است كه داراي كاربري‌هاي متعددي هم‌چون استفاده از آن‌ها در فصول سرد سال و هم‌چنين اختصاص دادن آن‌ها به افرادي با شأن و منزلت اجتماعي بالا و يا خويشاوندان نزديك صاحب‌خانه به‌هنگام برگزاري مراسم‌هاي مختلف ازقبيل جشن و سرور و يا عزاداري بوده‌اند.