ارزيابي روش‌هاي مختلف محاسبه تبخير و تعرق پتانسيل گياه مرجع در مقياس سالانه در شمال شرق ايران

يكي از اساسي‌ترين فرايندهاي متأثر از شرايط آب و هوايي و اقليم در مقياس‌هاي منطقه‌اي و جهاني كه عامل اصلي كنترل‌كننده فعاليت‌هاي كشاورزي است، تبخير و تعرق مي‌باشد. ارزيابي دقيق تبخير و تعرق در مديريت آبياري و منابع آب، مدل‌سازي اكوسيستم و ارزيابي‌هاي زيست‌محيطي و انرژي خورشيدي ضروري مي‌باشد. به دليل دشواري اندازه‌گيري تبخير و تعرق واقعي به‌وسيله لايسيمتر و معادله بيلان آب در مزرعه، به‌طور معمول براي محاسبه آن از تبخير و تعرق پتانسيل استفاده مي‌شود. تاكنون روش‌هاي مختلفي براي محاسبه تبخير و تعرق پتانسيل مورد استفاده قرارگرفته‌اند اما انتخاب روش مطلوب نظر به داده‌هاي در دسترس در مناطق مورد نظر دشوار مي‌باشد. در اين مطالعه به‌منظور تعيين بهترين روش محاسبه تبخير و تعرق پتانسيل در استان خراسان رضوي سه روش محاسباتي بر مبناي درجه حرارت: روش‌هاي هارگريوزساماني، هامون و ليناكر و پنج روش محاسباتي بر مبناي تابش، روش‌هاي جنسنهيز، ماكينك، مك گوئينزبورنه و آبتيو، پريستليتيلور با روش تبخير و تعرق پنمن مانتيث فائو در مقياس سالانه در طول دوره آماري متفاوت با كمترين دوره آماري 11 سال و بالاترين دوره آماري 67 سال در سيزده ايستگاه هواشناسي در شمال شرق ايران با استفاده از شاخص‌هاي ضريب همبستگي، باياس نسبي، ريشه ميانگين مربعات خطاي نرمال شده و خطاي نسبي مورد مقايسه و ارزيابي قرار گرفتند. نتايج آناليز آماري نشان داد كه كارايي روش‌هاي مختلف تخمين تبخير و تعرق در مناطق مختلف متفاوت است. در بين روش‌هاي مورد مطالعه روش ليناكر تبخير و تعرق را بيش برآورد و بقيه روش‌ها تبخير و تعرق را در اين مناطق كم برآورد مي‌نمايند. در شهرستان درگز و گلمكان روش هارگريوز ساماني عملكردي مشابه روش فائو پنمن مانتيث نشان داد درحالي‌كه در تربت‌جام و خواف روش ليناكر كارايي بهتري داشت. همچنين در مشهد. گناباد، روش هامون، در نيشابور روش جنسن هيز و در تربت حيدريه روش آبتيو كارايي بهتري را نشان دادند؛ اما در شهرستان‌هاي فريمان، كاشمر، سرخس، سبزوار و قوچان كليه روش‌ها در مقايسه با روش فائو پنمن مانتيث عملكرد ضعيفي داشته به همين دليل در اين مناطق روش قابل‌قبول براي محاسبه تبخير و تعرق روش فائو پنمن مانتيث در مقياس سالانه مي‌باشد.