شناسايي مناطق بحراني و ارزيابي بهترين راهكارهاي مديريتي در راستاي كنترل بار مواد مغذي حوزه رودخانه ي دز با استفاده از مدل SWAT

استفاده از بهترين راهكارهاي مديريتي (BMPs) روشي مناسب براي كنترل آلودگي در خروجي حوزه ها مي باشد كه البته اعمال اين راهكارها مستلزم صرف هزينه است. به همين جهت اولويت بندي اين راهكارها (بالاخص در مناطقي كه با كمبود منابع مواجه است) برحسب ميزان كاهش آلودگي، و اعمال آن ها در مناطق بحراني حوزه به كارايي و كفايت اين روش ها كمك شاياني خواهد كرد. در اين تحقيق مدل مفهومي SWAT با استفاده از داده هاي بلندمدت هواشناسي، سد، مديريتي كشاورزي و آبدهي رودخانه دز، به عنوان مدل شبيه ساز حوزه انتخاب شده است. نتايج واسنجي و صحت سنجي مدل SWAT بيانگر قابل اعتمادبودن اين مدل جهت شبيه سازي حوزه ي آبريز دز مي باشد. اين نتايج براي دبي، فسفر كل و نيترات كاملاً رضايت بخش بوده ولي براي رسوب چندان مناسب نبوده است. همچنين تفكيك پارامترهاي موثر بر متغيرها با توجه به زيرحوزه هاي موثر بر هر ايستگاه پايش بر روي كيفيت نتايج واسنجي و صحت سنجي مطلوب بوده است. بررسي نتايج واسنجي مدل در سال هاي نرمال، ترسالي ها و خشكسالي ها حاكي از اعتماد بيشتر به نتايج مدل در ترسالي ها مي باشد. شناسايي مناطق بحراني نيز با روش شاخص تكي بر پايه ي ميزان بار آلودگي توليدشده منطقه و همچنين سه شاخص تركيبي انجام شده است. در نهايت راهكار فيلتراسيون گياهي موثرترين روش در كاهش عناصر وابسته به عنصر نيتروژن و راهكار افزايش قطر D50 ذرات نيز موثرترين روش در كاهش عناصر وابسته به عنصر فسفر مي باشد. زير حوزه ي پايين دست شهر دزفول كه علاوه بر فعاليت هاي كشاورزي عمده، پساب كارخانه نيشكر نيز به آن ريخته مي شود به عنوان بحراني ترين زير حوزه شناسايي شده است.