چارچوب مشاركت كنشگران در فرآيند تصميم‌سازي مديريت آب (مطالعه موردي: حوزه آبريز كشف رود)

سيستم‌هاي پيچيده اجتماعي بومي مانند آنچه در مديريت آب يك حوزه آبريز اتفاق مي‌افتد، معمولاً پويا، چندهدفه يا چندبعدي بوده و نيازمند مشاركت جدي كنشگران متعدد است و تصميم‌گيري در چنين سيستم‌هايي همواره با مشكلاتي جدي روبه‌رو است. حوزه آبريز كشف رود در استان خراسان رضوي به دليل رشد شديد جمعيت، توسعه اقتصادي بالا، كميابي آب و تخصيص غير يكپارچه منابع آب داراي بحراني ترين آبخوان هاي كشور است. در اين راستا بهترين راه مديريت آب، ايجاد تعامل سازنده ميان كنشگران درگير در اين حوزه است. بدين منظور پژوهش حاضر با رويكردي مشاركتي به ارائه چارچوبي جهت شناسايي، تحليل و مشاركت كنشگران كليدي در فرآيند تصميم‌سازي اين حوزه آبريز پرداخته است. اين چارچوب مشاركتي داراي دو بخش است. بخش اول تحليل و پيمايش بيش از 60 كنشگر به كمك روش گلوله برفي و ماتريس قدرت علاقه و بخش دوم مشاركت و درگير نمودن كنشگران كليدي با استفاده از مدل‌هاي دايره تاثير (CI) و IAP2 انجام شد. نتايج اين پژوهش منجر به تدوين يك چشم‌انداز مشترك در افق ۱۴۲۰ شده است كه در آن حوزه آبريز كشف رود داراي تعادل پايا در منابع و مصارف آب خواهد بود. ذيل اين چشم‌انداز، 19 راهبرد، 63 سياست كلان و 232 سياست خرد (اجرايي) تدوين‌يافته است كه 41 درصد از اين سياست‌ها ماهيت اجتماعي داشته‌اند. ارزيابي پرسشنامه‌اي، اجرايي و موثر بودن سياست ها نشان داده است كه اكثريت كنشگران كليدي اين حوزه با اجماع بالا بر اجرايي شدن و اثرگذاري آن سياست‌ها در جهت دستيابي به چشم انداز مشترك اجماع داشته‌اند. با توجه به نتايج اين پژوهش، چارچوب منسجم ارائه شده مي‌تواند به عنوان مبنايي براي شناسايي، اولويت‌بندي، تحليل و مشاركت كنشگران در جهت افزايش سطح مشاركت ايشان در فرآيند تصميم سازي مديريت آب حوزه هاي آبريز كشور ارائه شود.