شناسايي و اولويت بندي عوامل موثر بر عدم مشاركت جوامع روستايي در طرح‌هاي آبخيزداري حوزه آبخيز نيريج

مشاركت مردم در پروژه هاي توسعه آبخيز، سبب كاهش هزينه هاي اجرايي و اجراي موثرتر پروژه‌هاي اجرايي مي‌شود. عوامل متعددي مي‌توانند باعث عدم مشاركت مردمي در طرح‌هاي آبخيزداري گردند كه هدف از پژوهش حاضر شناسايي، طبقه‌بندي و نيز اولويت‌بندي آنها در حوزه نيريج از ديدگاه آبخيزنشينان و كارشناسان است. بدين‌منظور ابتدا اين عوامل بر اساس مرور منابع، پرسش از كارشناسان و نيز مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوري با ساكنان و بهره‌برداران منطقه مشخص و طبقه بندي شد. در مرحله بعد، پرسش نامه هاي دو به دو زوجي و ليكرت به‌عنوان ابزار اندازه‌گيري تهيه و روايي پرسش‌نامه‌ها مبتني بر نظرات خبرگان تاييد شد. در نهايت پس از تعيين حجم نمونه توسط فرمول كوكران و تكميل پرسش‌نامه‌ها، با كاربرد فرآيند تحليل سلسله مراتبي فازي و نيز آزمون فريدمن، شاخص‌ها و زيرشاخص هاي موثر بر عدم مشاركت پايدار مردمي در طرح‌هاي آبخيزداري حوزه نيريج اولويت‌بندي شد. نتايج نشان داد كه در حوزه نيريج از منظر خبرگان و مردم، شاخص‌هاي مديريتي و اقتصادي نقش بيشتري را در عدم مشاركت مردم نسبت به شاخص‌هاي اجتماعي و آموزشي و ترويجي دارند. نتايج رتبه‌بندي زيرشاخص ها حاكي از تفاوت اهميت زيرشاخص‌ها داشته و علاوه بر آن، ميزان اهميت زيرشاخص‌ها نيز از منظر دو گروه كارشناسان و جوامع محلي، مورد اختلاف است. از منظر كارشناسان، زيرشاخص‌هاي عدم تخصيص كامل اعتبارات اجرايي در زمان مقرر و اختلافات محلي و قومي به ترتيب بيشينه و كمينه اهميت را دارند در حالي‌كه جوامع محلي زيرشاخص‌هاي عدم نظرخواهي از ذينفعان در مراحل طراحي و تدوين پروژه‌ها و عدم اعتماد نسبت به نتايج پروژه‌ها را داراي بيشترين و كمترين رتبه معرفي نموده‌اند. نتيجه كلي اينكه نظرسنجي از جوامع محلي، تمركززدايي قدرت تصميم‌گيري، فعاليت سمن‌ها و آموزش بهره‌برداران به همراه عواملي چون اجراي پروژه هاي چندمنظوره و درنظرداشتن منافع آبخيزنشينان مي‌تواند زمينه‌ساز اعتماد و جلب مشاركت فعال مردم در پروژه‌هاي آبخيزداري حوزه گردد.