نيچه؛ فيلسوفِ فرهنگ يا ضدفرهنگ؟

عنوان مقالۀ حاضر به دقيق‌ترين شكل پروبلماتيك اصلي آن را بيان مي‌كند. در همين راستا، اين متن از كاربردهاي مختلف فرهنگ (پرورش، فرهيختن، تمدن و غيره) نزد نيچه آغاز مي‌كند. نيچه، از نخستين متون جدي‌اش، براي مثال، زايش تراژدي، تا پاره‌نوشت‌هاي جنون‌آميزِ واپسين روزهاي پيش از جنونش، و حتي تا آخرين نوشته‌هاي منتشرنشدۀ ارادۀ معطوف به قدرت، همواره با «فرهنگ» درگير بوده است. اين درگيري اما نه درگيري با مفهومي در كنار ساير مفاهيم، بلكه چيزي وراي آن، يعني مواجهه با تراكمي از كل نيروهاي در حال نبرد است كه ذيل يك نام واحدِ فراگير مجتمع شده‌اند. در اين راستا، ابتدا به دو وجه معنايي ايجابي و منفي فرهنگ نزد نيچه پرداختيم، سپس به ميانجي ارائۀ تفسيري راديكال و دروني‌سازيِ هر دو وجه مذكور، به لايه‌هايي از مواجهۀ انتقادي نيچه با فرهنگ وارد خواهيم شد و در انتها، بحث نيچه از فرهنگ را سكويي قرار داديم براي اشاره‌اي مختصر به آنچه نيچه براي جهان امروز پيش‌بيني كرده بود: نيست‌انگاريِ محتومِ عصر ما.