برآورد فراسنجه هاي فنوتيپي و ژنتيكي صفات كيفيت تخم در مرغان بومي آذربايجان

كيفيت تخم ‌مرغ يكي از عوامل موفقيت اقتصادي در گله هاي مرغ تخم گذار است، به‌طوري ‌كه علاوه بر نقش در فرآيند جوج ه درآوري، در بازارپسندي محصول نيز دخيل است. با توجه به تعداد كم ركوردهاي مربوط به صفات كيفيت تخم ‌‌مرغ، يكي از راهكارها در برآورد فراسنجه هاي فنوتيپي و ژنتيكي، انجام تجزيه و تحليل‌هاي چندصفته مي‌باشد. اين مطالعه با هدف برآورد فراسنجه‌هاي فنوتيپي و ژنتيكي صفات كيفيت تخم در مرغان بومي آذربايجان انجام شد. براي اين منظور تعداد 2000 عدد تخم مرغ از مرغان شجره دار مربوط به نسل‌هاي چهاردهم و پانزدهم مركز اصلاح نژاد مرغ بومي آذربايجان غربي تهيه و صفات كيفيت خارجي و داخلي تخم در آزمايشگاه اندازه‌گيري شدند. فراسنجه هاي فنوتيپي و ژنتيكي صفات كيفيت تخم ‌مرغ با استفاده از تجزيه و تحليل چند صفتي با نرم افزارهاي SAS و WOMBAT انجام گرفت. اثرات نسلنوبت جوجه‌كشي و مدت زمان نگهداري تخم ‌مرغ در يخچال، اثر معني‌داري بر صفات كيفيت تخم داشتند. ميانگين صفات شامل وزن تخم مرغ 3/94 ± 55/306 گرم، شاخص شكل تخم‌مرغ 2/9 ±75/192، درصد پوسته 0/73 ± 3/389 درصد، درصد سفيده 2/49 ± 60/160 درصد، درصد زرده 2/35 ± 30/466 درصد، شاخص زرده 3/13 ±35/928 و pH زرده 0/13 ± 6/442 بود. بيشترين پراكندگي مربوط به صفت ارتفاع اتاقك هوايي با ضريب تغييرات 16/947 درصد و كمترين آن در صفت pH سفيده با ضريب تغييرات 1/366 درصد بود. بيشترين همبستگي فنوتيپي مثبت بين وزن و حجم تخم مرغ برابر با 0/644، كمترين همبستگي فنوتيپي مثبت بين pH سفيده و وزن زرده برابر با 0/004 بود. بيشترين همبستگي ژنتيكي مثبت بين وزن و سطح تخم‌ مرغ و همچنين بين سطح و حجم تخم مرغ (به ميزان 0/999)، بيشترين همبستگي ژنتيكي منفي بين درصد سفيده و نسبت زرده به سفيده (به ميزان 0/994)، كمترين همبستگي ژنتيكي مثبت بين شاخص زرده و وزن زرده (به ميزان 0/002)، كمترين همبستگي ژنتيكي منفي بين شاخص زرده و ماده خشك زرده (به ميزان 005/0) برآورد شد. وراثت پذيري برآورد شده براي صفات مورد مطالعه در دامنه 0/015 (pH سفيده) تا 0/212 (درصد سفيده) قرار داشت. به طور كلي نتايج حاكي از آن است كه صفات مرتبط با كيفيت تخم در مرغان بومي آذربايجان همبستگي فنوتيپي و ژنتيكي نسبتاً بالايي دارند كه مي‌توان به منظور كم كردن هزينه‌هاي ركوردبرداري تعداد صفات مورد نظر براي ركوردبرداري را كاهش داد. همچنين وراثت‌ پذيري صفات كيفيت تخم ‌مرغ در حد پايين تا متوسط قرار دارد كه نشان‌ دهندۀ ميزان پيشرفت كم در موقع انتخاب مستقيم است.