فتوحات گيتي‌ستان نقد و تحليل منظومه‌اي نويافته از تاريخ شاه عباس اول

منظومۀ نويافتۀ «فتوحات گيتي‌ستان» كه تنها سه سال پيش از سقوط حكومت صفويه با تمركز بر جنگ‌هاي نامدارترين پادشاه اين دودمان سروده شده ‌است، از جهتي در شمارِ حماسه‌هاي تاريخي قرار مي‌گيرد، ازسويي نيز اطلاعات ارزنده‌اي از تاريخ اجتماعي، فرهنگي، سياسي در اختيار مي‌گذارد. سرايندۀ اين منظومه، سيداحمد، نوۀ خليفه سلطان، نسب به شعبه‌اي از خاندان مرعشيان مازندران مي‌رساند كه در زمان شاه تهماسب به اصفهان مهاجرت كرده‌ بودند و طي حكومت صفويان داراي مناصب دولتي، به‌ويژه مناصب مذهبي بوده‌اند. اگر‌چه گاهي عقل‌گرايي و خردورزي در نوشتار او خودنمايي مي‌كند، باز در نهايت، تسليم انديشۀ تقديرگراست و قضا و قدر را عامل اصلي شكست و پيروزي مي‌داند. شيوۀ بيان و انتخاب موضوعات گوياي آن است كه سراينده نگاهي نوستالژيك به دورۀ شاه عباس دارد. نشان‌دادن اهميت اين كتاب و نگاه متفاوت سرايندۀ آن، مهمترين چالش فكري نويسندگان است. در اينجا تلاش شده است مطالب كتاب نقد و تحليل و نقاط ضعف و قوت آن نشان داده شود.