نقش شهود در حكم اخلاقي از نظر جاناتان هايت

در روانشناسي اخلاق، تحقيق دربارۀ حكم اخلاقي براي دهه‌ها تحت تاثير عقل‌گرايي بوده است. از نظر عقل‌گرايان، حكم اخلاقي از طريق عقل/استدلال به دست مي‌آيد؛ هيجانات و شهودها هيچ نقشي در حكم اخلاقي ايفا نمي‌كنند. از نظر جاناتان هايت، حكم اخلاقي عمدتا از طريق شهود بوجود مي‌آيد؛ و نقش عقل، نوعا پسيني‌ست؛ بدين معنا كه پس از آنكه حكم اخلاقي توسط شهودات بدست آمد، عقل در پيِ موجه كردنِ حكمِ پيشينِ شهودي برمي‌آيد. در مُدل شهودگرايِ اجتماعيِ هايت، حكم اخلاقي برآمده از سيستمِ سريع و خودكار (شهودي) ماست. شهودات به نحو تكاملي، فطري هستند و از طريق فرهنگ و جامعه قابل ويرايش و تصحيح اند. هايت با توجه به آزمايش‌هاي تجربي مُدل شهودگراي اجتماعي خود را تاييد مي‌كند. علي‌رغم نقدهايِ وارد شده بر ديدگاه هايت، به نظر مي‌رسد كه اگر همۀ جوانب ديدگاه هايت در كنار هم مدنظر قرارگيرند، بسياري از اشكالات قابل رفع‌اند و در مجموع ديدگاه موجّهي به نظر مي‌رسد.