تأثير محلول‌پاشي جاسمونيك اسيد و 24-اپي براسينوليد بر عملكرد كمّي و كيفي سياه‌دانه (Nigella sativa L.) در شرايط تنش شوري

شوري از شايع‌ترين تنش‌هاي غير زنده مي‌باشد كه منجر به كاهش زيادي در توليد محصولات كشاورزي مي‌شود.تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياه نقش مهمي در رشد و توسعه گياه در شرايط عادي و تنش ايفاء مي‌كنند. به‌منظور بررسي تأثير محلول‌پاشي جاسمونيك اسيد و 24-اپي براسينوليد بر عملكرد واجزاي عملكرد، درصد روغن و اسانس و برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك سياه‌دانه (Nigella sativa L.) در شرايط تنش شوري آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه محقق اردبيلي با سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل 4 سطح شوري (0، 5، 10 و 15 دسي‌زيمنس بر متر NaCl) و سه سطح تنظيم‌كننده‌هاي رشد (شاهد بدون تنظيم‌كننده رشد، 0.1 ميكرومول 24اپي براسينوليد و 0.5 ميلي‌مول جاسمونيك اسيد) بودند. نتايج مقايسات ميانگين نشان داد كه شوري موجب كاهش محصول بوته، تعداد دانه در كپسول، تعداد كپسول در بوته و درصد روغن دانه گرديد. در حالي‌كه وزن هزاردانه و مقدار پرولين را به‌طور معني‌داري افزايش داد. تنظيم‌كننده‌هاي رشد نيز وزن هزاردانه و درصد روغن دانه را افزايش و مقدار پرولين را كاهش دادند. مقدار كلروفيل‌هاي a و b برگ با افزايش سطوح شوري كاهش يافت و در تمام سطوح شوري كاربرد جاسمونيك اسيد و 24اپي براسينوليد مقادير كلروفيل‌هاي a و b را افزايش دادند. مقدار مالون دي‌آلدئيد با افزايش سطح شوري افزايش يافت و در تمام سطوح تنش، محلول‌پاشي تنظيم‌كننده‌هاي رشد مقدار مالون دي‌آلدئيد را كاهش دادند. به‌علاوه درصد اسانس دانه با افزايش سطح شوري و همچنين در تمام سطوح شوري با تيمار تنظيم‌كننده‌هاي رشدي افزايش يافت. بنابراين توصيه مي‌شود در شرايط شوري براي اجتناب از خسارتهاي ناشي از تنش به‌منظور افزايش اسانس سياه‌دانه كه يك تركيب بسيار مهم در صنايع دارويي مي‌باشد و همچنين افزايش درصد روغن، وزن هزاردانه و رنگدانه‌هاي فتوسنتزي، تنظيم‌كننده‌هاي رشدي براسينواستروئيد و جاسمونيك اسيد با هزينه اندك و به‌صورت محلول‌پاشي استفاده شود.