ارزيابي عملكرد كمّي و كيفي زرين گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) در شرايط كشت مخلوط با لوبيا معمولي در منطقه همدان

به‌منظور بررسي اثر لوبيا معمولي و بقاياي آن بر صفات اگرومورفولوژيك، عملكرد و صفات كيفي زرين گياه در شرايط كشت مخلوط و در نهايت بررسي سودمندي كشت مخلوط نسبت به كشت خالص زرين گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss.)، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بوعلي سيناي همدان در سال‌هاي زراعي 1397و 1398 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل كشت مخلوط افزايشي 0، 20 و 40 درصد لوبيا معمولي با زرين گياه بود. بقاياي لوبيا در سال اول در زمين باقي ماند تا اثر باقي‌مانده لوبيا بر عملكرد كمّي و كيفي زرين گياه در سال دوم مشخص شود. براساس نتايج حاصل، صفات اگرومورفولوژيك و عملكرد زرين گياه در تيمارهاي كشت مخلوط نسبت به تيمار شاهد (كشت خالص زرين گياه) بهبود يافتند. نتايج حاصل از بررسي‌هاي انجام شده در مورد توليد متابوليت‌هاي ثانويه در برگ‌ اين گياه حكايت از آن داشت كه با بهبود شرايط اكولوژيك براي رشد و افزايش جذب نيتروژن توسط زرين گياه، در كشت مخلوط با 20% لوبيا، درصد و عملكرد اسانس، ميزان فنل و درصد آنتي‌اكسيدان نسبت به تيمار شاهد بيشتر شد، ولي تركيب‌هاي فلاونوئيدي در تيمار شاهد افزايش يافتند. نتايج حاصل از بررسي اثر بقاياي لوبيا بر صفات كمّي و كيفي زرين گياه در سال دوم نشان داد كه نيازهاي زرين گياه از لحاظ عناصر غذايي ازجمله نيتروژن تأمين شده و سبب افزايش عملكرد كمّي و كيفي زرين گياه نسبت به تيمار شاهد شده است. عملكرد نسبي در زرين گياه بالاتر از لوبيا بدست آمد كه بيانگر سودبري زرين گياه از كشت مخلوط با لوبيا است. در واقع، شاخص‌هاي LER (2 ) نسبت رقابت و غالب بودن سودمندي كشت مخلوط زرين گياه را نشان دادند. در كل، كشت مخلوط افزايشي 20% لوبيا با زرين گياه به‌عنوان تيمار برتر شناسايي شد و مي‌تواند براي توليد ارگانيك زرين گياه توسط كشاورزان مورد استفاده قرار گيرد.