گروه‌بندي لاين‌هاي نوتركيب برنج با استفاده از روش‌هاي تجزيه خوشه‌اي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي

به منظور مطالعه تنوع ژنتيكي و گروه بندي لاين‌هاي نوتركيب برنج، تعداد 144 لاين نوتركيب حاصل از تلاقي دو رقم برنج ايراني نعمت و هاشمي در موسسه تحقيقات برنج كشور در دو سال زراعي 1396 و 1397 ارزيابي شدند. آزمايش بر اساس طرح حجيم شده (آگمنت) انجام شد و چهار رقم (دو والد هاشمي و نعمت و دو رقم علي‌كاظمي و خزر) به عنوان تيمارهاي شاهد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار ارزيابي شدند. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه تفاوت هاي معني داري بين ژنوتيپ هاي برنج از نظر تمامي صفات مورد مطالعه وجود داشت. بيش ترين تنوع در هر دو سال به ترتيب براي صفات طول خروج خوشه از غلاف و عملكرد دانه و كم ترين تنوع براي ضريب تبديل مشاهده شد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بعضي از لاين ها از لحاظ عملكرد و ساير صفات مهم زراعي نسبت به ساير لاين ها برتري داشتند. تجزيه خوشه‌اي بر مبناي ميانگين داده هاي دو سال، لاين‌هاي مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتايج تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نيز نشان داد كه پنج مولفه اصلي مستقل در حدود 82 درصد از تغييرات كل را توجيه كردند و نمودار دوبعدي حاصل نيز لاين هاي مورد مطالعه را در سه گروه دسته بندي كرد. با توجه به نتايج مقايسه ميانگين ها، تجزيه خوشه‌اي و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي، لاين‌هاي 157، 113، 114، 142 و 130 با داشتن بيش ترين مقدار عملكرد و كم ترين مقدار دوره رسيدگي، به‌عنوان لاين‌هاي برتر پرمحصول و زودرس در اين مطالعه انتخاب شدند و مي توانند براي معرفي رقم يا توليد هيبريد در برنامه هاي اصلاحي بعدي مورد استفاده قرار گيرند.