بررسي رشد مجدد علف‌هاي هرز جودره (Hordeum spontaneum Koch.) و چاودار وحشي (Secale cereale L.) در مقايسه با گندم پس از تنش يخ‌زدگي

اطلاع از ميزان تحمل به تنش يخ‌زدگي در چاودار وحشي و جودره، به عنوان مهم‌ترين علف‌هاي هرز مزارع گندم، مي‌تواند زمينه‌ساز پيش‌بيني پراكنش جغرافيايي و برنامه‌ريزي‌هاي مديريتي آن ها باشد. به همين منظور، آزمايشي در دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در پاييز سال 1396 انجام شد. دو ژنوتيپ گندم (رقم پيشگام و توده بومي قزل خوشه) و دو علف هرز (جودره و چاودار وحشي) تا مرحله دو تا چهار برگي حقيقي تحت شرايط طبيعي رشد و سپس در معرض گستره دمايي 4+ تا 20 درجه سلسيوس (4+ درجه به ‌عنوان شاهد و صفر، 4 ، 8 ، 12 ، 16 و 20 درجه سلسيوس به عنوان دماهاي يخ زدگي) قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه كاهش دما از 8 به 12 درجه سلسيوس، منجر به كاهش 36 درصدي بقاي جودره شد، در حالي كه بقاي گندم (رقم پيشگام و توده قزل خوشه) و چاودار وحشي تا دماي 12 درجه سلسيوس، 100 درصد بود. بيش‌ترين دماي كاهنده 50 درصد از بقا (°C 12.8 =LT50su) و همچنين بيش ترين دماي كاهنده 50 درصد از سطح برگ (°C 11.2 =RLAT50) به علف هرز جودره تعلق داشت. در بين گونه‌هاي گياهي مورد مطالعه، گندم توده قزل خوشه و چاودار وحشي به ترتيب با 11.8 و 11.6 درجه سلسيوس، كم ترين دماي كاهنده 50 درصد از وزن خشك اندام هوايي (RSDWT50)را داشتند، در حالي كه جودره با8.1 درجه سلسيوس، بيش‌ترين ميزان RSDWT50را دارا بود. بيش‌ترين و كم ترين عدد كلروفيل متر در بين گياهان زنده، به ترتيب در دماهاي 4+ و 12 درجه سلسيوس مشاهده شد و چاودار وحشي با 19.5 واحد اسپد و جودره با 10.3 واحد اسپد به ترتيب بيش ترين و كم ترين عدد كلروفيل متر را نشان دادند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تحمل بالاي چاودار وحشي به تنش يخ‌زدگي، احتمالاً يكي از دلايل اصلي حضور وسيع آن در مزارع گندم زمستانه است. بنابراين، پيش‌بيني پراكنش و تهاجم احتمالي و در نتيجه اقدامات مناسب براي مديريت اين علف هرز در مناطقي با اقليم سرد، ضروري است.