ارزيابي ويژگي هاي مرفوفنولوژيك گندم هاي هگزاپلوئيد مصنوعي

گندم‌هاي هگزاپلوئيد مصنوعي، آمفي‌پلوئيد حاصل از تلاقي بين گندم دوروم و گونه­هاي آجيلوپس، منابع ارزشمندي براي افزايش تنوع ژنتيكي گندم و استفاده از آلل‌هاي بيرون از خزانه ژني اوليه گندم هستند. در اين تحقيق، تعداد 50 لاين گندم هگزاپلوئيد مصنوعي همراه با پنج رقم گندم نان (آنفارم4، ارگ، افق، نارين و بك­كراس روشن) به­عنوان ارقام شاهد آزمايش براي صفات مورفوفنولوژيك مختلف در آزمايشگاه و مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس داده­ها نشان داد كه اختلاف آماري معني­داري بين ژنوتيپ‌هاي مختلف براي همه صفات مورد مطالعه به­جز تعداد پنجه وجود داشت كه نشان­دهنده وجود تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ­ها است. وراثت­پذيري براي صفات مختلف در محدوده 26 تا 90 درصد برآورد شد. مقايسه ميانگين بين لاين­هاي گندم مصنوعي و ارقام شاهد نشان داد كه براي بيش­تر صفات مطالعه­شده به­جز طول سنبله، تعداد پنجه و وزن هزار دانه، اختلاف آماري معني­داري وجود داشت. تجزيه خوشه‌اي بر اساس روش حداقل واريانس وارد، ژنوتيپ­ها را به سه گروه دسته­بندي كرد. نمودار باي­پلات بر اساس دو مولفه اصلي كه 09/53 درصد از تغييرات كل داده‌ها را توجيه كردند نيز گروه­بندي حاصل از تجزيه خوشه­اي را تاييد كرد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اگرچه برتري كلي با ارقام شاهد بود، اما تنوع ژنتيكي زيادي براي بسياري از صفات مورد مطالعه در لاين‌هاي گندم مصنوعي مشاهده شد و بنابراين از لاين‌هاي داراي صفات برتر مي‌توان به‌عنوان والدين انتخابي براي توليد ارقام گندم جديد در برنامه­هاي به‌نژادي آينده استفاده كرد.