ارزيابي اثر اسموپرايمينگ بذر و سطوح آبياري بر رشد، عملكرد و اجزاء عملكرد گندم (.Triticum aestivum L)

ازآنجاكه كمبود آب طي دوره رشد گياه يكي از مهم‌ترين عوامل محدودكننده عملكرد گياهان زراعي است، استفاده از روشي آسان و ارزان براي كاهش اثر كمبود آب ضروري است. اين مطالعه با هدف بررسي اثر اسموپرايمينگ بذر بر رشد، عملكرد و اجزاي عملكرد گندم رقم آنفارم 4 تحت شرايط مزرعه انجام شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 97-1396 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل سه سطح مختلف آبياري (شامل 100، 75 و 50 درصد نياز آبي گياه) و چهار سطح پيش‌تيمار بذر (شامل صفر (شاهد)، 0.3-، 0.6- و 0.9- مگا پاسكال ايجادشده به‌وسيله پلي‌اتيلن گلايكول 6000) بود. نتايج آزمايش نشان داد كه سطوح آبياري بر صفات اندازه‌گيري شده شامل ارتفاع گياه، تعداد پنجه، تعداد سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه اثر معني‌داري داشت (0.01 P) در‌حالي‌كه سطوح آبياري بر شاخص برداشت اثر معني‌داري نداشت. پيش‌تيمار اسمزي بذر بر ارتفاع گياه و طول سنبله (0.01 P)، تعداد پنجه، تعداد دانه در سنبله، عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه (0.05 P) اثر معني‌داري داشت. اثرات متقابل نيز به‌جز شاخص برداشت اثر معني‌داري بر ساير صفات را نشان داد. نتايج آزمايش نشان داد كه پيش‌تيمارهاي اسمزي 0.3،- 0.6- و 0.9- مگا پاسكال به ترتيب منجر به 2.13، 2.62 و 2.51 برابر شدن عملكرد دانه در شرايط تنش 50 درصد نياز آبي نسبت به عدم پيش‌تيمار بذر با تنش 50 درصد نياز آبي شد. نتايج مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه پيش‌تيمار اسمزي بذر با پلي‌اتيلن گلايكول كه منجر به ايجاد فشار 0.6 - مگا پاسكال شد در شرايط تنش 50 درصد نياز آبي، بيشترين كارايي را در جبران خسارت ناشي از كمبود آب را نشان داد. اين در حالي بود كه در شرايط تنش 75 درصد نياز آبي، اثر پيش‌تيمارها معني‌دار و مثبت نبود حتي در تيمار 0.9- مگا پاسكال اثر منفي و معني‌دار بود؛ بنابراين كاربرد پيش‌تيمارهاي اسمزي تا حدودي باعث جبران خسارات ناشي از كمبود رطوبت بر عملكرد دانه در شرايط تنش 50 درصد نياز آبي شد. اين در حالي است كه در شرايط بدون تنش پيش‌تيمارهاي اسمزي تأثير مثبتي بر عملكرد دانه نداشتند.