تأثير كاربرد باكتري تثبيت‌كننده‌ي نيتروژن و بقاياي گياهي بر انتقال مجدد مواد پرورده و عملكرد جو در شرايط تنش رطوبتي پس از گلدهي

با توجه به تأثير قابل ‌توجه انتقال مجدد مواد پرورده قبل از مرحله گلدهي در عملكرد دانه غلات به‌ويژه در شرايط تنش آبي انتهاي فصل، آزمايشي مزرعه اي براي ارزيابي تأثير تنش آبي بعد از مرحله گلدهي در شرايط كاربرد كود زيستي و بقاياي گياهي بر انتقال مجدد مواد پرورده در گياه جو (Hordeum vulgare L.) به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي داراب دانشگاه شيراز در سال زراعي 97-1396 انجام شد. عامل هاي اصلي شامل دو سطح آبياري [1 بدون تنش آبي: آبياري بر اساس نياز آبي گياه تا مرحله رسيدگي فيزيولوژيك و 2 با تنش آبي: آبياري بر اساس نياز آبي گياه تا انتهاي مرحله‌ي گلدهي (قطع آبياري پس از گلدهي)] و عامل هاي فرعي شامل دو سطح بقاياي گندم [1 حذف بقايا و 2 برگرداندن 30 درصد بقايا به خاك] و چهار منبع كود [1 صفر كيلوگرم نيتروژن در هكتار (شاهد)، 2 كاربرد 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، 3 استفاده تلفيقي از باكتري آزوسپيريلوم و 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و 4 تلقيح بذرها با باكتري آزوسپيريلوم] بود. به‌طوركلي نتايج نشان داد كه عملكرد دانه در شرايط آبياري بدون تنش آبي به‌واسطه‌ي كاربرد تيمار تلفيقي به‌طور معني داري (53 درصد) نسبت به شاهد افزايش يافت. همچنين در شرايط با تنش آبي نيز اين تيمار كودي سبب افزايش 12 درصدي در عملكرد دانه نسبت به شاهد شد. تنش‌ آبي سبب افزايش معني دار مقدار انتقال مجدد و مشاركت مواد پرورده قبل از گلدهي به دانه در تيمار تلفيقي به ترتيب به ميزان 37 و 148 درصد شد. كاربرد بقايا سبب كاهش ميزان انتقال مجدد، كارايي انتقال مجدد و مشاركت مواد پرورده قبل از گلدهي به دانه در همه ي تيمار‌هاي كودي شد؛ اما بر عملكرد دانه تأثير معني داري نداشت؛ بنابراين، با توجه به جنبه هاي اقتصادي و حركت به سمت كشاورزي پايدار، استفاده از تيمار تلفيقي در شرايط آبياري بدون تنش آبي توصيه مي‌شود. همچنين، چنانچه به دليل كمبود منابع آب در جنوب ايران، كشاورزان ناگزير به قطع آبياري پس از مرحله ي گلدهي باشند، كاربرد تيمار تلفيقي به دليل افزايش معني دار انتقال مجدد و ميزان مشاركت مواد پرورده در دانه نسبت به شرايط بدون تنش آبي و بالاترين مقدار عملكرد دانه در بين ساير تيمارهاي كودي در شرايط قطع آبياري پس از گلدهي قابل توصيه است.