برآورد پارامترهاي ژنتيكي و تجزيه عاملي ويژگي‌هاي مورفولوژيكي و بيوشيميايي ژنوتيپ‌هاي F2:4 برنج (.Oryza sativa L) در مرحله جوانه‌زني تحت شرايط شوري

تنش شوري موجب كاهش عملكرد گياه برنج (Oryza sativa)؛ غذاي نيمي از مردم جهان، مي‌گردد. به‌منظور ارزيابي پارامترهاي ژنتيكي برخي از ويژگي‌هاي گياه برنج در مرحله جوانه‌زني به‌عنوان عاملي مهم‌ در استقرار مطمئن گياهان، تعداد 117 لاين F2:4 به‌ همراه والدين تلاقي (موسي‌طارم و 304)، در دو آزمايش ‌تنش شوري (8 دسي‌زيمنس بر متر) و بدون تنش، به‌صورت جداگانه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دانشگاه ياسوج در سال 1395 كشت گرديدند. پرولين محلول ساقه‌چه بيشترين تنوع ژنتيكي را در هر دو حالت تنش و بدون تنش داشت و پروتئين و قندهاي محلول در رده‌هاي بعدي بودند. ژنوتيپ‌ها كمترين ضريب تنوع ژنتيكي را در هر دو حالت تنش و بدون تنش براي درصد جوانه‌زني نشان دادند. بالاترين ميزان وراثت‌پذيري در شرايط تنش و بدون‌تنش به ويژگي‌هاي پرولين، پروتئين و قندهاي محلول تعلق داشت. بيشترين همبستگي فنوتيپي در شرايط بدون ‌تنش، مربوط به طول ريشه‌چه با شاخص بنيه طولي گياهچه (0.75) و وزن خشك ساقه‌چه با شاخص بنيه وزني گياهچه (0.75) و در شرايط تنش بين سرعت جوانه‌زني با شاخص بنيه طولي گياهچه (0.80) ديده شد. بر اساس چرخش واريمكس در شرايط بدون تنش، پنج عامل بخش هوايي گياهچه، بخش زيرزميني گياهچه، شاخص‌هاي جوانه‌زني، خصوصيات فيزيولوژيكي و پروتئين كل با 74 درصد مجموع واريانس توجيهي و در شرايط تنش شش عامل مؤثر بر ويژگي‌هاي مورفولوژيكي، ريشه‌چه، وزن گياهچه، قندهاي محلول، پرولين و پروتئين كل با 78 درصد مجموع واريانس توجيهي شناسايي شدند. به‌طوركلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه مي‌توان ويژگي‌هاي پرولين و قندهاي محلول گياهچه و همچنين طول ساقه‌چه، وزن تر و خشك ساقه‌چه و درصد و سرعت جوانه‌زني را به‌عنوان شاخص‌هاي مؤثر در گزينش ژنوتيپ‌هاي متحمل شوري برنج در مرحله جوانه‌زني مورداستفاده قرارداد.