بررسي و ساماندهي فضايي دستفروشان منطقۀ 10 شهر تهران با تأكيد بر نواحي مسئله‌ دار

Spatial Investigation and organization of Hawkers in District 10 of Tehran City with an Emphasis on Problematic Areas

دستفروشي پديده‌اي اجتماعي- اقتصادي جهاني است، ولي در كشورهاي توسعه‌نيافته و در حال توسعه به دليل شرايط خاص اقتصادي‌ـ اجتماعي نمود بيشتري دارد. بنا بر مقتضيات مديريت شهري، توجه به اين موضوع و ساماندهي دستفروشان به عنوان بخشي از مكانيسم و فرايند عرضۀ كالاها و خدمات به شهروندان، امري ضروري و مهم است. در پژوهش حاضر كه با موضوع ساماندهي دستفروشان منطقۀ 10 شهر تهران به انجام رسيده‌، تلاش شده است به منظور ساماندهي دستفروشان براي تأمين يكي از مؤلفه‌هاي حقوق شهروندي و جلوگيري از ايجاد فضاي ناهنجاري‌هاي شهري (محيطي، اقتصادي، اجتماعي و...) ضمن شناخت دقيق ريشه‌هاي موضوع و عوامل مؤثر بر بروز و گسترش اين پديده، راهكارهاي حل مسئله و مديريت موضوع نيز ارائه شود. پژوهش حاضر از نوع تحليلي‌ـ توصيفي است كه با اتكا بر بررسي‌هاي ميداني (مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه) و با استفاده از تحليل‌هاي آماري (spss) و فضايي (GIS) به بررسي موضوع مطالعه‌شده پرداخته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد شهروندان قيمت كمتر و در دسترس بودن كالا و خدمات را دليل اصلي خريد از دستفروشان مي‌دانند، به طوري كه متناسب با نوع كالا و خدمات مورد تقاضا، تفاوت‌هايي نيز در اين زمينه ملاحظه مي‌شود. ضمن اينكه اقدامات قهري و سلبي در مواجهه با اين موضوع نتايج درخور توجهي در پي نخواهد داشت و فقط با مديريت صحيح فرايندها و مكانيزم‌هاي مترتب بر اين موضوع مي‌توان انتظار نتايج مثبت را داشت.

Street hawking is a global socio-economic phenomenon, but it is more prevalent in underdeveloped and developing countries due to specific socioeconomic conditions. Based on the requirements of urban management, it is imperative to pay attention to this issue and to organize street hawkers as part of the mechanism and process of delivering goods and services to citizens. The present study conducted on the subject of organizing street hawkers in district 10 of Tehran, aims to regulate sellers in order to provide one of the components of citizenship rights and prevent urban anomalies (environmental, economic, social, etc.). While identifying the origins of the issue and the factors contributing to the occurrence and spread of the phenomenon, the study seeks to provide strategies to settle and manage the problem. This is a descriptive-analytical study that based on field surveys (observation, questionnaires and interviews) and statistical analysis (spss) and spatial analysis (GIS). The obtained results of the study show that citizens consider the lower price and availability of goods and services as the main reason for buying from hawkers, as differences can also be observed depending on the type of goods and services demanded. In addition, coercive and negative actions to face this issue will not produce significant results, and only with proper management of the processes and mechanisms associated with it, can we expect positive results.